"İman
— islam"
Kappuşlanı
YAhyanı din nazmuları 2 kesegi
"İman İslam" (kitabçıqdan)
1992 c. Moskvada çıqgandı
Bicileni Muhammadnı redaktorluğu bla caraşdırğanla
Bicileni Sekinat, Albotlanı Alim
Bismillyahi-rrahmani-rrahim
Muslimanla, bu cahillik
Başıbızğa minñendi,
İblis süygen, caman qılıq
Qanıbızğa siñendi.
Muqminbiz degen, bir qawm
Adam etden toymayla,
Ğiybat* buhtan* söleşmekni,
Tab tüşsele, qoymayla.
Ala bilgen, söz cürütüb,
Ekewnü caw etmekdi,
İblisni quwandırıb,
Anı kölüne cetmekdi.
Alağa col körgüzgenle
Til etgenni süelle,
Anı artha ıhtırmayın,
Til eterge iyelle.
"Mından sora, bıllay söznü
Aytıb kelme", - demeyle,
Dağıda til etib kelirge,
Ala anı bileyle.
Alağa til etib kelgenni
Aythanına qaytalla,
Ala anı kerti etib,
Bir-birine aytalla.
Ma bu zatla buzadıla
Musliman cürekleni,
Qabıl bolurğa qoymaydıla,
Tilenñen tilekleni.
Ey, söznü cüretgen adam,
Aşama adam etni,
Nacasatha da boyama
Kirsiz musliman betni.
İşiñ coqdu muqminleni
Ayıbların süzerge,
İçlerinde söz cürütüb,
Şohluqların ezerge.
Bügün boşlanıb cürüyse,
Tambla catarsa tarda,
Anda ölmeyin, küerse
Cañan-cahannam narda.
Cigit eseñ, küreşgenni
Nasihat etda, sen tıy,
Cañılıb, coldan çıqğannı
Anı da coluna cıy.
58
Kesi carathan quluna
Allah kesidi hakim*,
Anı işine kirişme da,
Ornuñda cürü har kim.
Oldu bizleni süzerik
Mahşarda, soruw sorub.
Coqdu bizni qutharallıq
Ol cerde, andan qorub.
Anı bilib, har biribiz
Ol künñe quralayıq,
Şoh boluşub, iblisni da
İçibizden quwalayıq.
Birleşib, şoh bolmasaq, ol
İçibizde turluqdu,
Bir-biribizge üsdürüb,
Cawluqnu bek qurluqdu.
Bir-birge razı bolmasaq,
Günah bizden keçilmez,
Bu tüyülgen tüyümçek da
İçibizden teşilmez.
Bir-birge razı bolmasaq,
Ustaz bizge qaramaz,
Ne köb tilek tilesek da,
Tilek cuqğa caramaz.
59
Ey qarnaşla, qaytışayıq
Biz ölgünçü tawbağa.
Keçilirge col tabmazbız
Barıb tüşsek obağa.
Günahlanı bek qıyını
—
Adam haq aşamaqdı,
Andan da caman qıyını —
Ğibatnı canşamaqdı.
Maldan namıs bağalıdı,
Namısı bolğan kişige,
Andan da bek bağalıdı,
Cawluq qıshan tişige.
Dağıda bizde bardıla
Halek etgen qılıqla,
Bu biz etgen qulluqlağa
Bola turğan sınıqla.
Biri-ullu kellülükdü,
Ekinçi — mahtanmaqdı,
Üçünçü — sünnetni qoüb,
Bidğağa tahtanmaqdı.
Törtünçü — açıwlanmaqdı
Ol kelsle siz tözügüz,
Anı caman bolmaqlığın
Köredi da kezügüz.
60
Beşinçisi — qızğançlıqdı,
Altınçısı — zarlıqdı,
Bu ekiden har biri
Dinibizge tarlıqdı.
Cetinçisi - sumg’adı*,
Segizinçisi — riya’dı*,
Bılanı har biri -
Allahdan qulluqnu tıyadı.
Dağıda türlü qılıqla
Köbdüle bu duniyada,
Har bir adam etiwçüdü
Körgen zatın uyada.
Uyada neni körse,
Uçsa anı etedi,
Em alğın alğan qılığın
Qoymay, ölüb ketedi.
Bu duniyada coq kibikdi
Türlenmey turallıq şoh.
Dağıda duniyada coqdu
Adamlağa ahsız, oh.
Bu duniyada ah demegen,
Ahratda da oh demeyd
Allah mında sınamayın
Cannetlerin da bermeyd.
61
Bu zamanda, madar tabsañ,
Kesiñi saqlab cürü
Nek deseñ — bek az bolğandı
Halqda imannı nürü.
Dinsizleden saq bolğança,
Dinlileden da bol saq,
Dinlile da boladıla
Bir-birde terslege caq.
Nek deseñ alanı köbü
Cahillelle, bilmeyle
Adetni şariğat etib,
Şariğatha kirmeyle.
Allah!, biz homuh qullarıñ,
Rahmatıñı izleybiz,
Duniya baylıqnı ornuna
Cannetiñi tileybiz.
Anda berligiñ igidi,
Mındağıladan ese.
Har kimge sen berese
Ne zatnı da tilese.
Tilemese da berese,
Birirge süygenniñe,
Qalay ullu quwanç bardı
Cannetge iygeniñe.
62
Bizge da ber, ya Allahım,
Bu biz tilegenleni,
Bizni bıla cannetge iy,
Bizni izlegenleni.
Seni üçün quran üçün
Bizge cağılğanlanı,
Bizden haqnı bilir üçün,
Bizge tağılğanlanı.
Allaylanı bizni bıla
Cannetiñe sen ciber,
Cannetiñde niğmatladan
Biz qullarıña da ber.
Anda berilgen sıylıdı,
Mında berilgenleden,
Anda kerilgen sıylıdı,
Mında kerilgenleden,
63
Bismillyahi-r-rahmani-r-rahim
Bu duniya bir qonaq üydü
Halq la qonaqğa kelgen,
Birer kesekçikni turub,
Sora atlanıb ketgen.
Biri keted, biri keled
Bu halq tawsulmaydı,
Qıyamatha deri cerda
Cuqğa awuşunmaydı.
Künaqbay Allah kesidi,
Barın birden köredi.
Rıshıların tıyınçlısıça,
Ol üleşib beredi.
Bergenin hawhha beredi
Başı bla bermeydi,
Hawhha hiyanat etgenni
Qonaqbay ariw kermeydi.
Qonaqlanı rıshıların
Qadar bıla beredi.
Qonaqlanı rıshı bıla,
Qonaqbay sınab köredi.
64
Qonaqbay adamnı sınasa
Rıshı berib, bay etib,
Ol ullu köllü boladı,
İblis qılıqğa ketib.
Dağıda qonaqbay sınasa
Adamnı faqır etib.
Ol andan umut kesedi,
Cüregin taqır etib.
Qonaq qoydan cuwaş bolad
Sen cuwaş bolub caşa.
Başhanıqına cutlanmay,
Kesi rıshıñı aşa.
Nasıblıla qonaqbaydan
Ayıb almay ketelle,
Qonaqbay aythannı etib,
Muratlağa cetelle.
Anı aythanı qurandı,
Quran bizge coruqdu,
Quran aythannı etgenni,
Azabdan qoruruqdu.
Quran Allahnı pis’mosud
Lawhul mafhuzdan kelgen,
Biz ahırzaman umetge
Tüzelmeklikni bergen.
65
Keligiz, din qarnaşla,
Ol aythannı bileyik,
Bidğalarıbıznı qoüb,
Ol aythanña kireyik.
Quran qıçıra tursada
Talpıb tıñılamaybız,
Ol biz bilmegen tildi — deb,
Sorub da añılamaybız.
Bir adamdan pis’mo kelse,
Aña süyüb tıñlaybız.
Biz bilmegen til bolsa,
Bilgenñe sorub añlaybız.
Qonaqbaynı canından
Bu bizge ullu ayıbdı.
Qarnaşlarım, ma bılayda
Ayağıbız tayıbdı.
Quran ne üçün kelginine,
Qurannı caratmaybız,
Ölgenñe oquğandan sora
Aña köz qaratmaybız.
Qurannı oqutadıla
Ölgenlerine atab,
Alay etsele boladı
Aşawçulağa bek tab.
66
Ala çaqırıb cıyalla
Köb türlü adamlanı,
Oñsuznu, öksüznü bolub,
Aşatalla haramnı.
Qızğançla — çomart bolalla
Adamları ölsele,
Tabhanların aşatalla,
Bidğaçıla kelsele.
Ala qurannı oquyla
Ölgenlege bağışlab,
"Fatiha*" — deb, qıçıralla
Sawlarına alğışlab.
Ölgenñe quran oquyla
Malın aşab suwabha,
Şariğatda bu barmıdı?
Ne deysiz siz cuwabha?
Ucra alıb, oquğanña,
Allah suwablıq bermeydi,
Ol oqulğandan ölgenñe
Az da suwablıq kelmeydi.
Allah suwablıq bermese,
Ol ne zatnı berlikdi,
Aña suwablıq ornuna
İnan, günah kellikdi.
67
Nek deseñ, ol bir muqminni
Malım aşayd, teriltib,
Soqur satıw etedi,
Ötürüknü kerti etib.
Likullim rin manawanı*
Alığız da siz dersge,
Şariğat iznu* bermegenni
Etgen, sanalad tersge,
Şariğat iznu bermegendi
Malın aşab oqurğa,
Biz aythan cararıq tüldü
Cürek közü soqurğa.
Bir adamğa ucra berseñ,
Oquyd tört beş tümenñe,
Köb adamlağa ua bolmayd
Cüz somladan töbenñe.
Köbnü calına aş etib,
Kesedile malların,
Aşnı - suwnu tegdem etib,
Berelle qarın calların.
Ol berilgen ucralağa
Sadaqala atayla,
Ala oquthançıqların
Ucralağa satalla.
68
Sadaqa ornun tabmasa,
Ol sadaqa bolmaydı,
Şariğat aythannı etmese,
Ahırında oñmaydı.
Sadaqanı ber, kimge
Berirge bola ese farız,
Bidğalaça etmeyin,
Et anı Allahha qarız*.
İnnama nudğimukum
Liwachillyahdaça* etseñ,
Alay etmey sen bergen
Sadaqa tüldü, deyme men.
Huz min amualihim* ayat
Kelgeninde, Rasul qalay
Etgen ese, anıça
Siz da etigiz alay.
Ol ayat kelgeninde
Rasul sadaqanı alğand,
Biz etgença etmeyin,
Anı ornuna salğand.
Anı ornu innamas —
Sadaqatu lil fuqara*,
Anı sen izle eseñ,
Suwratun tawbağa qara.
69
Endi sen sadaqa berseñ,
Quran aythanña sal boy,
Bidğalaça etmeyin,
Fayğambarça etib qoy.
Bu bidğala çıqğandıla
Biz bilmegen zamanda,
Endi cahille qoymayla
Bidğalanı hamanda.
Bilgenle da
Qara tıñılawnu berib, aşayla,
Cahille da bilmgenley
Ötürükleni canşayla.
Mundan alda, men da boldum
Bidğalağa iynanıb,
Endi ua bek soqranama
Men alağa qıynalıb.
Endi men istiğfar* etib,
Şariğatha qaytama,
Kesimida da islah* etib,
Halqğa haqnı aytama.
Ölgenleni bek azına
Cararıqdı ol quran,
Barına da carar — deb,
Umut etme, ey insan.
70
Qurandan fayda izlerik,
Ölgünçü quranña ileş
Sen ölgünçü ol qurandan
Hayır alırğa küreş.
Bolala eseñ, bol ğalim
Ol bolmasañ, bol sohta,
Ol bolmasañ, bol tıñlawçu
Ne anı süyüb tohda.
Bu törtge - beşinçi bolma
Quran aña caramayd,
Allah da allay adamğa,
Rahmatı bla, qaramayd.
Sawluğunda bu zatlağa
Azda aqıl belmegen,
Ölgende da ma bılağa
İman salıb ölmegen.
Ölse aña oquydula
Quran, mawlut, zikirle,
Bu zatlağa ne deydile
Sizde muqmin zakirle*.
Allaylağa quran oquyla,
Kesamatsız, calçıla,
Dağıda ala bolalla
Bidğalağa alçıla.
71
Quran sawlağa kelgendi,
Ölgenlege kelmegend,
Biz etgença etigiz — deb,
Şariğat iznu bermegend.
Quran sawlağa kelgendi,
Anı oqub, bilirge,
Anı bla ğamal etib,
Cannetlege kirirge.
Bilmegenle! bilgenlege
Soruğuz siz erinmey,
Quran aythannı etigiz,
Bidğalağa terilmey.
Bilgenle da tafsirlege*
Qarab, mağna berigiz,
Tafsir bla, hadis bla
Mağnaların kerigiz.
Quran sawlağa kelgendi
Nasihatların alırğa,
Anı bla awuaz berib,
Halqnı haq colğa salırğa.
Anı ölgenlege atab,
"Fatiha" deb cürürge,
Kelmegendi, anı bla
Aşab, emeür sürürge.
72
Quran duniyağa kelgeninde,
Cetgen cerin carıtdı,
Halal-haram, terslik-tüzlük
Qalmay, barın tanıtdı.
Qurandan alğa kelgenle
Kitabla közüw-közüw,
Ala türlendirilib boldu
Halqla bir-birin eziw.
Türlü-türlü zakonlanı
Çığardıla qralla,
Ala alağa caramay,
Bir-birlerin qıralla.
Halqğa birça tüz söleşgen
Qubba-quru qurandı.
Anı üçün ol, duniyada
Buzulmazlıq burhandı*
Allah aythand saqlarğa
Qurannı har zamanda,
Biz bazğanlay turabız
Ol uağdağa* hamanda.
Quranña çırt kiralmayd
Duşmanlanı tahrifi*,
Osman cıyğan cürüydü
Buzulmay bir harifi.
73
Endi biz tawbağa qaytıb,
Allahdan uyalayıq,
Quran aythannı añlab,
Anı üçün qıynalayıq.
Quran tabıla turğanlay,
Anı isdemey turğan,
Ol aythannı eterge oñ
Tabıb, aña art burğan.
Şaytan aña boşlanñandı,
Ol anı nögeridi,
Ol Allahdan ayırılğandı,
Allah andan keridi.
Caş tölüge osiyat
Ömürüm ozdu qaldı,
Günah üsümde coqlab,
Ölüm keleçi keldi,
Cürek turğanlay cuqlab.
Ol keleçiden murat
Boladı başda aqlıq,
Anı bla birgeley
Bizge keledi qartlıq.
Ölmeseñ da qart bolmazmısa,
Degenle nartla,
Bu söznü aytıwçan elle
Bizni mubarek qartla.
Aqlıq bizge kelgendi,
Biz cuq bilmey turğanlay,
Qartlıqnı kelmekligin
Bildik, aq tük urğanlay.
Ölmesegiz, balala,
Siz da bolursuz bizley,
Caşlıq sizden tayışıb,
Qalırsız küseb izley.
75
Endi caş ömürleni
Üyünde boşamağız,
Cahil qalıb, duniyada
Hayuanña uşamağız.
Ne mazallı bolsañ da,
Cahil qalsañ, ne fayda,
Hayuan kibik cegilib,
Sen cürürse har qayda.
Duniyada sıylılıqnı
Süyseñ, ğilmu oqursa,
Ahratda da bilimsiz
Bolsañ, inan, soqursa.
Tağılmağız bilimsiz,
Qılıqsız balalağa,
Ala bla cürüsegiz
Uşarsız siz alağa.
İçgiçilik, ziynalıq
Bolsunla sizden uzaq,
Halqnı qıynamaqlıqdan
Bek qorqub, boluğuz saq.
Halqğa kesin süydürmek
Bek bağalıd, biligiz,
Ariw qılıqlı bolub,
Tatlı bolsun tiligiz.
76
Muslimanla süygenni
Bir Allahda süyedi,
Ala şağat bolğannı
Cannetine iyedi.
Ğilmuğuzğa tüz aqıl
Kerti nöger bolmasa,
Sabırlıq dabig’at* da
Üsügüzde tolmasa.
Ne köb oqusağız da
Siz nasıblı bolmazsız,
Ariw qılıqlı bolmay,
Dağıda siz oñmazsız.
Siz turaqlab turmağız
Sizge kellik aqlıqğa,
Bolcal salmay qaytığız
Bu biz aythan haqlıqğa.
Ey, balala, salmağız,
İgi işni bolcalğa,
Siz aşığıb etigiz
İgi işni em alğa.
Nek deseñ, ölüm keled,
Ullu-gitçe ayırmay?
Bolcal cetgenni, cığad
Ne azçıq da qayğırmay.
77
Em alğın bir Allahha
Kerti iman salığız,
İslamnı, ishannı da,
Qabıl etib alığız.
Mahtaw barı Allahhad
Bizni adamdan tuwdurğan,
Ğilmu, aqıl bilim berib,
Kiribizni cuwdurğan.
Salat salamla da bolsun
Muhammad rasuluna,
Allahdan rahmat cawsun
Aña iynanñan quluna.
Rasulullah buyürdu
Biz tafakkur* eterge,
Altmış cıl ğibadatnı*
Suwabına ceterge.
Kökge cerge qarasam,
Hayran bolub qalama,
Ullu Allahha buyüğub,
Kerti iman salama.
Köknü cerni üsünde
Nença seyirlikle bar,
Allahlığın tanıtır
Üçün carathan cabbar*
78
Biz üsünde caşağan
Cer birinçi dalildi*,
Anı, işleb, hawada
Tuthan Allah calildi*.
Törtden üçüsü teñiz
Bu awur tögerek cer,
Allah anı tutmasa,
Kim tutared, cuwab ber.
Bağana coq, arqaw coq,
Cuqnu üsünde turmaydı,
Avariyası bolub,
Kesin cuqğa urmaydı.
Entda anı küçünde
Turluqdu ma bu ceri,
Ornundan tayışmayın,
Qıyamat künñe deri.
Biz kergen bu falakla*,
Ol tıymayın, oülsa
Kim tıyared alanı,
Baş enişge quyülsa.
Ne gitçe zat tohtamayd,
Boş hawada tıyılıb,
Bir tıyıwçu bolmasa
Ez ornuna cıyılıb.
79
Har bir falak turadı .
Makanından* ketmeyin,
Kete barıb hawada,
Bir-birine cetmein.
Barına çıraq bolub,
Kün da turad carıtıb,
Har bir zatnı kegüzüb,
Canlılağa tanıtıb.
Anı carığı bla
Har kim işine keted,
Ol bathınçı duniyada
Har can caşawn eted.
Ol bathanlay qalabız
Qab-qarañığa kirib,
Har can uyasın tabad.
Tınçayır cerin bilib.
Ol künnü cürüwünde
Keçe, Kündüz da bolad
Ol ekisi har zamam
Cıyırma tört sağat
tolad.
Ol Allahnı sağatıd,
Uahdılanı tanıthan,
Anı bla birgeley
Falaklanı carıthan.
80Adam sağatın işleb,
Anı haman qurmasa,
Kesi allına bolmaydı
Em költürüb turmasa.
Kün da anı kibikdi
Bir iyesi bar anı,
Sağatça qurub turğan,
Allah deb, anı tanı.
Şıbla çıraq bolurğa
Aña da usta kerek,
Kesine köre künñe da
Usta kerek, mubarek.
Bolumu çaqlı bolad
Har kimni etgen işi,
Ol sebebden Allahha
İdrak* etalmayd kişi.
İşine köre ulludu
Bir Allahımı zatı,
Başhağa atalırğa
Caramayd Allah atı.
Kün da, ay da cürüyle
Bir hiysabdan çıqmayın.
Mardalarından keçikmey,
em da aşıqmayın.
81
Ol ekisi dalilge
Adamlağa bütündü,
Ol dalilden qanmağan
Azda muqmin tüyüldü.
Allah carathan har zat
Bir Allahha dalildi.
Oylaşıb, tüşünmegen
Zalilden* da zalildi.
Cahillikde sıltaw coq
Aqılnı iyesine,
Mahluqğa* qarab,
haliqni* almasa esine.
Mahluqatha qara da,
Halikge haq iynan sen,
Halikni kim etdi deb,
Oylaşma sen, deyme men.
Nek deseñ ol zat bizni
Aqılğa sıyınmaydı,
Tüz aqıllı cürekge
Bu oyüm cıyılmaydı.
Bir put kirgen sawtha
Miñ put quysañ, qalaydı?
Ol zatha oylaşmaqlıq
İynanığız alaydı.
82
Dağıda nença mahluq
Carathand cer üsünde,
Har birisin da etib,
Birer türlü türsünde.
Cartısına can salıb,
Cartırın etdi cansız,
Canlılağa bolmaydı
Rıshıları Allapsız.
Alanı rıshıların
Olazalda üleşdi,
Türlü tille da berib,
Har birisi söleşdi.
Canlılanı cartısın
Etdi aqıllı canla,
Ğibadatha carawlu
Verdi alağa sanla.
Bu qawm cinle bla
Dağıda insanlalla,
Bu ekisinden qalğan
Az aqıllı canlalla.
Bıla Allah canında
Barı da mukallafdı*,
Taklifin* kim toltursa
Ol em da muşarrafdı*.
83Taklif bolub başlağan
Aqıl-baliğ zamandı,
Taklifin kim tutmasa,
İt canıwardan amandı.
Nek deseñ, Allah aña
Aqıl berdi, oñ berdi,
Har niğmatın da berib:
"Mukallaf bolduñ", - dedi.
Aqılı az canlağa
Berdi quru şahawat*,
Ol sebebden alağa
Borç bolmaydı ğibadat.
Mukallafnı borçları
İman, islam tanımaq
Anı bla birgeley,
Qulluq etib carımaq.
Birinçisi imannı,
Bir Allahha iynanmaq,
Etgen har qulluğunda,
Allah üçün qıynalmaq.
Qoraq-qoşaq etmemek
Har bir zatda Allahha,
Ol ekisin kim etse
Başı qaldı balahha.
84
Bismillyahi-r-rahmani-r-rahim
Künle ketib baradıla
Emürleni tawsdurub,
Elümle da keledile
Adamlanı awuşdurub.
Allah, bizni ölür-ölmez
Salih* qullarıña qoş,
Barzahda* canlarıbıznı
Cöñerle etib et hoş.
Bizni barzahdan keçürseñ
Köçür salihle bla.
YA, Allahım, sen köçürme
Bizni t’alihle* bla.
Ol köçüwnü allı bla
Töñekleni caratırıqsa,
Alağa canların salıb,
Huqmuña* qaratırıqsa.
Cazıwçulağa, sen buürub,
Ala bizni sürürle,
Mahşarıña ala bizden,
Ayırılmay cürürle.
85
Sora ala anda bizni
Senñe teslim* eterle,
Andan sora ala bizden
Ayırılışıb keterle.
Ölüm sebebi kelginçi
Biz Allaha qaytayıq,
LailaHa illyallaHnı*
Sawluqda keb aytayıq.
Sawluğunda anı aytmay,
öle turub kim aytsa,
Sawluqda Allahha qaytmay,
Öle turub kim qaytsa.
Ol adam Allah canında
Mu’minleden sanalmaz,
Öle turub aythanlıqğa,
Mu’min bolub qalalmaz.
Firğawn suwdan qorqğunçu
Kyafır bolğanlay turğand,
Qorqub iman salğanında,
Cibril awzuna urğand.
Qorqğunçu iman salsa ed
Ol da mu’min bolluq ed,
Anı salğan imanı,
Kerti bolub, tolluq ed.
86
Can awualğa cetişgenñe
İman çaqırtadıla,
Elüb qabırğa tüşgenñe
Talqin* baqırtadıla.
Üsabbitullahullyazina amanu ayatı*
Qabır talqinni izleymeyd
Ayatnı hidayatı*.
Allahu olüüllezina amanu ayatı*
Ahırına deri oqulsa,
Bolluqdu kifayatı*.
Olam yaku yanfağuhum ayatı* da burhandı
Ayat aythannı etmegenni,
Ne zatı da buhtandı*.
Har adam canın bered
Qolu, ayağı suwub,
Ölüm da tılpıuwn tıyad,
Boğurdağından buwub.
Munu cazıqsınnıq
adam,
Blay bolğunçu sal iman.
Talqin da sawnuqudu,
Anı sawğa ayt insan.
87
Can awalğa deri quralayıq qabır soruwğa,
Işanmayıq talqin bla
Mollanı qoruwuna.
Can awalğa cetişginçi
Tawba eşik cabılmayd,
Can awalda qaytışhanña
Keçilmeklik tabılmayd.
Adam ölse, aña coqdu
Sawdan bilim ürenmek,
Sawluqda tüzelmegenñe,
Coqdu ölse tüzelmek.
Har adamğa ölür-ölmez,
Bolluğu bolub boşaid.
Aña talqin, camçı alıb,
Cañurnu sürgenñe uşayd.
Kyafırğa, öle tebrese,
Naziğatla* kelelle,
Ala aña can alıwda
Qatılıqla etelle.
Naziğatla alğan canla
Har künde eki kere
Cahanim ot da küelle
Kesleri köre-köre.
88
Naşidatla* alğan canla,
Riyazul cinanña* keled,
Candetge deri Allaİ aña
Har kereklisin bered.
Rabbunallahunu* aytıb,
Tüzley turğan adamla,
Ölsele alağa berelle
Mölekle süyünç salamla.
Uala tahafu uala tahzanu* da deydile.
Anı bıla ala anı
Quwandırırğa izleyle.
Muqmin ölse bizge borçu
Aña duwa etmekbiz,
Aña talqinni baqırmay,
Canazı qılıb ketmekbiz.
Mu’min bolub ölürge süygen
Zikirçi bol har zaman,
Lailaİa illyallaİnı
Aythanlay tur sen haman.
Zikirleni em sıylısı
Taşasıdı, alanla,
Taşa zikirni casusla* da
Bilyalmayın qalalla
89
Taşa zikir siznikidi
Ey, caş telü, biligiz,
Awzuğuznu açmağanlay,
Zikir etsin tiligiz.
Zikirni em sıylısı
Cürek etgen zikrudu
Hira’da* Habibni* qulluğu
Zikru bla fikrudu.
Zikru, fikru ne zatlalla
Men aytayım biligiz,
Zikru bla fikru bolsun
Bügün sizni dinigiz.
Zikru Allahnı eskerib,
Cürekde saqlamaqdı,
Fikru mahluqğa oylaşıb,
Allahnı haqlamaqdı.
Aqıl iesi kegke, cerge
Qarab halqlağa oylaş,
Alanı carathan Allahha
Cürekni baylab, tohtaş.
Quru imanña bazmay, bol
Tüz turmaqnı iesi
Tüz bolmasañ, bolmazsa
Sen keramat iesi.
90
Ters adamnı keramatı
Şaytandandı, deb tanı
Allay keramat körünse,
Qabıl etme sen anı.
Tüz balmaq tabıllıq tüldü
Bidğalanı qoyğunçu,
Bidğaladan ayırılıb,
Biz alanı oyğunçu.
Sünnet bla bidğa, birge
Cıyılmağan, cawlalla
Alada söleşinñen sezle,
Bir-birin buzğan, dawlalla.
Allah iygen sıylı quran
Sünnetni negeridi,
Ekisine sıyınmağan
Ol aladan keridi.
Allah, bizni -
quran bla rasulnu sünnetine taq,
Ekisini boyaundan
YA, Allah, bizge da caq.
Bu tizginleni men tizdim
Artım da qallıqlağa,
Ötürük haparlanı qoüb,
Kertini allıqlağa.
91
Bismillyahi-r-rahmani-r-rahim
Mu’min ölse bizge borçu
Calsız duwa etmekbiz,
Aña talqinni baqırmay,
Canazı qılıb
ketmekbiz.
Qaraçaylı muslimanla
Cal bla duwa izleydile,
Kavkazda muslimanla
Ala da bizleydile.
Sadaqanı fıqırdanese.
Duwaçığa tınçlı körelle,
Anı üçün sadaqanı
Duwaçığa keb berelle.
Duwaçı, faqır
bolmasa,
Sadaqanı almasın,
Aña durus tüyüldü
Anı awzuna salmasın.
Duwaçıla igilelle
Şariğatda tursala,
Nafsıların bidğaladan
Şariğatha bursala.
92
Duwaçıla har el sayın
Bardıla, tanılalla.
Halq alağa duwalarıçün,
Aşatıb, calınalla.
Mu’min ölse, qıl canazı,
Em da et añ’a duwa,
Camağatdan ayırılıb,
Alma guruşha guwa.
Saña sadaqa berilse
Faqır eseñ al, aşa
Faqır tül eseñ, kesi
Rıshıñı aşab, caşa.
Ölgenñe etilgen aş, suw
Sadaqad faqırğa has*,
Zikirçi, faqır tül eseñ,
Anı aşab etme tas.
Adam ölse, adamları
Aña aş, suw etelle.
Durus bolmağanla cıyılıb,
Anı aşab ketelle.
İnnamassadaqatu lil
Fuqara’* Allaİnı sözü
Ğumum* üçün bolmaqlığın
Bildired ayat ezü.
93
İnnama* da hasruçüdü*
Sadaqalanı tıyıb
Ayatda sanalmağanladan
Sanalğanlağa bered, cıyıb.
Lil fuqaranı lamı*
Tahsis* tamlikge* kelgend,
Sadaqanı ençi mülk etib,
Fuqaralağa* bergend.
Faqırlanı ençi mülkün
Biz cıyılıb aşaybız,
Andan toyüb, qulluq etib,
Duwa tileb başlaybız.
Alay etsek qabıl bolmayd
Bizni ğibadatıbız,
Duwabız da qabıl bolmayd
Alaydı har zatıbız.
Biz bılayda faqırlağa
Açıq zulmu etebiz,
Buyruqdan çığıb, fasiq bolub
Bidğalağa ketebiz.
Keligiz biz fasiqliqni,
Zalimlikni qoyayıq.
Haram aşlanı qoüb,
Halalaşdan toyayıq.
94
Kesibizni islah* etib,
Biz Allahha qaytayıq,
Haqnı halqdan caşırmayın
Açıq etib aytayıq.
Alay etsek, Allah bizni
Keçiwçüd, keçerikdi.
Alay etgen kerti mu’min
Candetge keçerikdi.
Bılayda men sizge aythan
Etsegiz nasihatdı,
Etmesegiz ahiratda
Ol sizge fazih’atdı*.
İşleb, kesi qıyının aşamaqnı bayanı
Kesi işleb, caşaw
etmek
Sıltawsuzğa farızdı.
Başhalağa da boluşmaq,
Ahratına qarızdı.
Muslimanla, biz etgen iş
Eki türlü kerüned:
Ahrat ğamal, duniya ğamal
Deb, ekige belüned.
95
Allah üçün etgen zatıñ
Ahrat ğamal boladı,
Başhasıçü etgeniñ da
Duniya ğamal boladı.
Ahrat amal niet üçün
Duniya ğamalğa keted,
Duniya ğamal niet üçün
Ahrat ğamalnı ceted.
Munu üçün bolsun nietiñ
Qubba-quru Allahha,
Başhasıçün bolsa, qalır
Seni başıñ belyahha.
Fikruñda, sezüñde, işiñde
Bolalsa nietiñ
Allah üçün, carıq bolur
Qıyamat künde betiñ.
Subaylıqğa bolsa seni
Bu zatlada nietiñ,
Qara bolur, mıdah bolur
Allah canında betiñ.
Ey qarnaşla, sansız
etmey,
Bu sözlege tıñlağız.
Az bolsala da alanı,
Siz keb etib, añlağız.
1.bılay* culduzçuğu bolğan arap sözleni mağanaları Achiqlama betde berilgendi
İnternet versiyon hazırlağan
Sılpağarlanı Ahmad fevral-mart 2004 c