ana sayfa/al beti

Муслиман адамгъа бек керекли борчла. 

Ючкёкен эл Къарачай-Черкес Джумхурийети 1998дж

Редактор: Эбзеланы Абуюсуф Хусейнулу

Басмагъа джарашдыргъан: Орусланы Умар Исхакъулу

2 кесеги (къысха сурала эм намазны сюннетлери,уаджиблери бла бузгъан затлары)

Намазда окъургьа дурус болгьан бир талай къысха
суурала магьаналары бла бирге:

Магъанасы:

Аллах аллай Аллахды - кесинден башха кишиге къуллукъ

тыйынчлы болмагьан, кеси да хар заман сау болгьан,

джаратхан затларына тохтаусуз оноу этиб, къараб

тургьан.

Аллахны джукъусурамакъда джукъу да тутмайды.

Кёкледе-джерледе болгьан затла бары да

Аллахныкъыладыла.

Аллахдан эркинлик болмагьанлай, Аллахны къатында

шафагъат эталлыкъ кимди?

Аллах адамланы алларында болгьан, артларында

болгьан затланы да биледи, дуния затларын, ахыратда

боллукъларын да биледи.

Аллахны гьилмусундан, билиминден бил ирге бир
халкъны да къолундан келмейди. Аллах кеси билдирирге
сюйген заты болмаса.

Аллахны гьилмусу, патчахлыгьы кёклеге да, джерлеге да
эркин джетеди.

Аланы сакъламакъ Аллахха къыйын тюлдю. Ол Уллу,
Мийик болгьан АЛЛАХДЫ.

Алам тара кайфа фагьаля раббука би^{?асхабиль-фил.
Алам яджгъаль-кайдахум фи тадлиль. Уа арсаля}

20

гъаляйхим тойран абабиль, Тармихим бихиджаратим -
мин сиджджиль. Фаджагъаляхум кягъасфим-ма'куль.

Сен кёрдюнгмю, я Мухаммад, сени джаратыб, ёс-
дюрюб, иелик этген Аллах, Кягъбаны бузаргъа деб,
пиллени алыб баргьан, пил иелери аскерге къалай
этгенин.

Аллах аланы аман муратларын кеслерине зиян,
кеслерине заран этди.

Аллах алагъа джиберди къауум-къауум
къанатлыланы, балчыкъдан ишлениб этилген,
джаханимни исси ташларын аланы башларындан эта
эдиле.

Сора Аллаху Тагъала ол аскерни, ашалыб бошалгъан,
мулхар кибик этиб къойду.
Бу иш файгъамбар туугьан джыл болгъанды.

Ли ииляфи къурайииш. Ииляфихим рихляташ-шита'и уас-
сойииф. Фальягьбуду рабба хазаль-байиит. Аллязи
атгьамахум-мин джуугъ, уа аманахум-мин хаууф.

Аллаху Тагъала Къурайишлени джюреклерин
тыйынчлы этген эди.

Ол пиллени алыб келгенлени къоркъууларындан да
къутхарыб, къыш кёзюуде Йеменнге, джылы джерге
кёчюре эди.

Джай кёзюуде Шамгьа джюрюй эдиле. Аланы кими
саудюгерлик эте эди, кими кёчюб, анда джашай эди.

Мекка бла Кягьба себебли, Аллаху Тагъала аланы
сыйлаб, зарандан сакълагьанды.

21

Ала да къоркъуусуз болуб, азыкъ-аш келтириб,
джюрюгендиле. Ол заманда Меккада ашарыкъ аз
болгъанды, кесинде мюрзеу битмегенди.

Аллахны рахматы бла былай джюрюмекни алагъа
тынч этгенди. Бай болуб джашагъаны болмаса,
инджилмегендиле.

Сора бу ашхылыкъланы берген Аллахха къалай

къуллукъ этмейдиле?!

Ол къурайишле къуллукъ этсинле бу Кягъба юйню
Иеси болгъан, аланы ачлыкъдан, къоркъуудан да
къутхаргъан Аллахха.

(Магьанасы ангыланыр ючюн, муну магьанасына
хапарындан да къоша джазгъанбыз.)

Ара айталлязи юказзибу биддин. Фазаликал-лязи
ядугыъуль-ятим. Уа ля яхудду гъаля тогъамиль-мискиин.
Фауайлюл-лиль-мусоллин. Аллязина хум гъан солятихим
саахуун. Аллязина хум юра'уун. Уа ямнагъуналь-
маагъуун.
Магъанасы:

Сен кёремисе, билемисе къыямат кюнню огъайлаб,
аннга ийнанмагьан адамны? Ол ёксюзлени, хыны этиб,
хакъларындан тыйгьан адамды.

Мискинлеге кеси да джукъ бермеген, бергенден
башхаланы да тыйгъан /ахыратха ийнанмагъаны
себебли/.

Намазланы джукъгъа санамай, сан этмей, оздура;
адам болгъан джерде къылгъан кибик эте, ташада
къылмай джюрюгенлеге къаты азаб барды.

Намазларын, адамлагьа субайлыкъгьа, туурада
къылыб, ташада къоюб олтуруучулагъа да, хаух зат бла
хатер этмеучюлеге да /балта, челек, от, суу, туз кибик/
къаты азаб барды.

22

Инна агътойна кяль-кяусар. Фасолли лираббика уанхар.
Инна шаани'ака хуаль-абтар.

Файгъамбарны(гъ.с.) джашлары ёлгенлеринде,
джауларыны бири:"Къуйрукъсуз - энди кеси бир ёлсе,
артында аны ишин бардырыр киши къалмай эди,
къутуллукъ эдик", - дегенди.
Анга джууабха бу суура келгенди:

Файгъамбар, сен ёлсенг да, джандетде Кяусар деген
кёл сеннге умметинг бла бирге хазырланыбды.
/Къуйрукъсуз тюлсе, артынг терендеди, деген
магьанады/.

Сени джаратыб, ёсдюрюб, иелик этген Аллахынга
/ары дери/ намаз да къыл, къурманлыкъ да эт.

Сеннге "къуйрукъсуз" деб, бедиш санагьан ол кесиди
къуйрукъсуз. /Аллахны аллына алыб барыр джугъу
джокъду деген магъанадады/.

Къуль я аййюхаль-кяфирун. Ля агъбуду ма тапьбудун. Уа
ля антум гьабидууна ма агьбуд. Уа ля ана гьабидумма
гьабаттум. Уа ля антум гьабидуна ма агьбуд. Лякум
динукум уа лия дин.

Сен айт /Муха мм ад/, эй кяфырла /деб/.Сиз къуллукъ
этген къачлагьа, суратлагьа мен къуллукъ этмейме.
Мен къуллукъ этген бир Аллахха, сиз къуллукъ этмейсиз.
Мен мындан ары да сиз къуллукъ этген къашлагъа
къуллукъ этерик тюлме.

23

Мен къуллукъ этген бир Аллахха сиз да къуллукъ
этерик тюлсюз.
Сизни динигиз сизге, мени диним меннге.

Иза джа'а насруЛлахи уаль-фатх. Уа ра'айтан-наса
ядхулуна фи диниЛляхи афуаа джаа. Фасаббих бихамди
раббика уастагьфирх, Иннаху кяна таууаба.

Я Мухаммад,сеннге Аллахны болушлугьу келген за-
манда, кяфырла хорланыб, Мекканы алгъан заманда.

Сен адамланы кёрюрсе къауум-къауум диннге
киргенлерин. /Ары дери/ сен джаратхан Иенге махтаула,
тасбих да этгенлей тур, гюнахларынга кечмеклик да
тиле. Керти Ол таубаланы кечиучюдю.

Бу суурадан сора файгьамбар айта эди:
"СубханаЛлахи уа бихамдихи уа астагьфируЛлаха уа
атубу иляйхи". Магъанасы: Мен Аллахны тазалайма
кяфырла айтхан, Анга джарымлыкъ келтирген сёзледен.

Аллахха махдаула этеме, андан гюнахларыма
кечмеклик да тилейме.

Бу суура тюшгенден сора Файгьамбар(гъ.с.) эки джыл
джашагьанды.

Таббат ядаа абии ляхабиууа табб. Ма агьна гьанхума

люхуу уа маа кясаб. Саясля наран заата ляхаб. Уа-

мра'атуху хаммаляталь-хатоб. Фи джидихаа хаблюм-

мим-масад.

( Аллахдан:"Уа анзир гьашират кяль-акърабиин" - "Я

Мухаммад, тукъумунгу, джууукъларынгы, хоншуларынгы,

24

иман салмасала, джаханим азаб бла къоркъут",- деб, аят
келгенди. ••:

Файгьамбар (гъ.с.) бир ташха миниб:"Бери
джыйылыгъыз",- деб, чакъырыб, адамланы джыйды.

Сора айтды:"Диннге къайытыгъыз. Мен Аллахдан
келечиме, къайытмасагьыз, джаханимни азабындан
къоркъугьуз,"-деб.

Абуляхаб (файгьамбарны атасыны къарнашы)
чамланды: "Аи сен къуругьун, бизни муну ючюн
чакъыраса, къуугьун этиб", - деб, таш бла уруб,
файгьамбарны аягьын къанатды.

Андан сора Аллаху Тагьала "Таббат" суураны
эндирди. :

Абуляхабны саны да эки къолуда халек болсун. Халек
да болгьанды.Бадру къазауатда джаралы болуб ёлгенди.

Файгьамбар Абуляхабны къоркъутханында, ол айтхан
эди:" Сен айтхан азабла керти болсала, малымы-
рысхымы бериб да къутулурмаДдеб.

Анга Аллах дуния къыйынлыкъ бере тебрегенинде,
аны малы да, ишлеген иши да, файгьамбаргьа этген
хыйлалары да халекликден, къутхармадыла Къыямат
кюнде да Абуляхаб да, къатыны да мыдых джаннган
джаханим отха кирликдиле.

Абуляхабны къатыны файгьамбарны, асхабларыны
да джюрюген джолларына, сыртына кёлтюрюб келиб,
чыгьанакъла къуюб тургъанды.

Ёлгенинде да , сыртына кёлтюрюб келе тургьанлай,
арыб, бир ташха олтургьанында , джюгю артына басыб,
бойну буулуб, ЁЛГЕНДИ.

Къатыны чыгъанакъланы сыртына кёлтюрген сыйсыз
сыфатда кирликди мыдых джаннган джаханнам отха.
Джаханим сынджырла бла бойну бууулуб тургъан, эм
эрши сыфатда.

25

Къуль хуа-Ллаху ахад.Аллахус-самад. Лям ялид, уа лям
юляд. Уа лям я кул ляху куфуан ахад.

Сен айт(Мухаммад), мени Аллахым бир Аллахды, деб.
Хар керекли затха Анга таянылгьан, Кючлю болгъан
Аллахды. Аллахдан бир зат да туумагъанды, Кеси да
джукъдан да туумагъанды.

Ол Аллахха ушагьан, анга тенглик этген бир зат да
болмагьанды.

Къуль агьузу бираббиль-фалякъ. Мин шарри ма холякъ.
Уа мин шарри гьосикъин иза уакъоб. Уа мин шаррин-
наффасати филь-гьукъод.Уа мин шарри хасидин иза
хасад.

Сен айт(Мухаммад), мен сакъланама тангны Иеси
болгъан Аллах бла.

Аллах джаратхан затланы джаманлыкъларындан.
Къарангы кечени заранындан.

Тюйюмчеклеге юфгюрюб, хыйны этиучю
тиширыуланы джаманлыкъларындан да. Зарланыб
къарагъан заманында, хар зарланыучуну заранындан да.

Къуль агьузу бираббин-нас. Маликин-нас. Иляхин-нас.

26

Мин шарриль-уасуасиль-хоннас. Аллязи
судуурин-нас. Миналь-джиннати уан-нас.

юасуису фи

Сен айт (Мухаммад): Адамланы джаратыб, алагьа
Иелик этген, адамланы патчахы болгъан, адамланы
Аллахы болгъан Аллах бла сакъланама.

Джюреклеге уасуаса бериб, ашхылыкъ этерге
къоймагъан шайтанны джаманлыгьындан.

Аллахны эсгерген джюрекледен артына къачыб,
эсгермеген джюреклеге кириб, терс джолпьа ашырыб,
аман уасуаса салыучу шайтанланы

джаманлыкъларындан. Адамладан, джинледен
(шайтанла) болсала да.

ЭРТДЕН НАМАЗ: 2 ракагъат сюннет

2 ракагъат фарыз

КЮНОРТА НАМАЗ: 4 ракагъат сюннет

4 ракагъат фарыз

ЭКИНДИ НАМАЗ:
АШХАМ НАМАЗ:

ДЖАССЫ НАМАЗ:

3 ракагъат фарыз
2 ракагъат сюннет

4 ракагъат фарыз
2 ракагъат сюннет

27

Экинди намаз бла джассы намазны аллында 4
ракагъат джумушакъ сюннетди. Сюйген адам къылады,
сюйген къояды. Джамагьат болса къылынмайды.

УИТР НАМАЗ: Юч ракагьатды. Уитр намазны
джассыны ызындан къылса да болады, алай болмай, не
джатхынчы, не да кече туруб, не заманда къылса да
болады, танг атхынчы.

Уитр намаз уаджибди. Къылынныгъы къалгъан
намазлачады, алай а башхасы - ючюнчю ракагъатда
Алхамгьа суура да къошхандан сора рукугъа ийилмей,
"Аллаху Акбар!" - деб, къулакъ къагъыб, дагьыда къол
байлаб, Къунут дуаны окъурукъса. Андан ары къалгъан
намазладача этесе.

Артыкъ къулакъ къакъгьан уаджибди. Унутуб
къойсанг, саджда саху керек болады. Саджда саху деген
- джангылганны садждасы демекди. Саджда саху
намазны уаджиблеринде джангылсанг этиледи.

Этиллиги былайды: джангылгъанынгы билгенден
сора, къыла тургьанынгы къылыб бошаб, салам бериб,
сора эки кере садждагъа барыб, Аттахийятха олтуруб,
Аттахийят окъуб, Салауат да салыб, салам бересе. Алай
этсенг намазынгтолу болады.

Саджда сахуну къойсанг, намаз борчдан къутуласа,
намазынг а джарты къалады. Дуния сёз сёлешмеген
эсенг, къыбылагъа арт бурмагъан эсенг,
джангылгъанынгы билгенлей, саджда саху этерге
болады.

Имам джамагьатха саджда саху этдирсе, бир
джанына салам бергенлей, этдирир, джамагьат
бошадыкъ, - деб, намазларын бузмаз ючюн.

КЪУНУТ ДУУА.

28

Я Аллах, биз сенден болушлукъ излейбиз,
ассылыкъланы къоюб, Сеннге къуллукъ этерча. Сенден
гюнахларыбызгъа кечмеклик да тилейбиз. Сени керти
хар затха къолунгдан келгенине ийнанабыз. Сеннге
тауаккаллыкъ этиб, Сеннге таянабыз. Хар ашхылыкъ
Сенден болгъанын билиб, Сеннге махтаула этебиз.
Сеннге шукур да этебиз. Сени ашхылыгьынгы кери да
урмайбыз, ийнанмакълыкъ да этебиз. Сеннге ассы
болуб, Сени буйругъунгу этмеген адамланы къойгъан да
этебиз, аладан айырылгьан да этебиз. Я Аллах, биз
Сеннге къуллукъ да этебиз, Сени разылыгьынг ючюн
Сеннге намаз да къылабыз. Сеннге саджда да этебиз.
Сени разылыгъынгы излеб,Сени къуллугъунга
джюрюйбюз. Сени буйругьунга ашыгъыб, джюрюйбюз.
Сени рахматынгдан, джазыкъсынмакълыгьынгдан умут
да этебиз. Азабынгдан къоркъгьан да этебиз. Сени
азабынг керти кяфырлагьа бегибди.

КЪУНУТ дуаны билмеген, муну окъур: Аллахумма
РАББАНА атина фид-дуния хасанатан, уа филь-
ахирати хасанатан, уа къина гъазабаннар. - Эй бизни
джаратыб, ёсдюрюб, бизге Иелик этген Аллах, бизге
дунияны ашхылыгьын да бер, ахыратны ашхылыгьын да
бер, джаханимни отундан да, азабындан да сакъла - деб,
магьанасы былайды. Неда "Я РАББИ" - деб, юч кере

29

айтыр. Магьанасы: Мени джаратыб, ёсдюрюб, меннге
Иелик этген Аллах, деб былайды.

Къулакъ къагьыб, намазгъа кирсенг, къаллай намаз
этерге ниет этген эсенг, аллай намаз этиб, бошаргьа
борч болады.

Аланы ичинде фарыз, уаджиб, сюннет, мустахаб
болады. Намазны фарызларыны аллында айтхан эдик,
энди уаджиблерин айтайыкъ.

1 .Алхамны окъумакъ.

2.Анга бир суура къошмакъ, неда юч аят къошмакъ.
Суура деб, Къур'анны ичинде бир бисмиЛляхны аягъына
дери окъугьаннга айтылады. Аят - деб, айтымгьа
айтылады. Фарызлада суура, аят ал эки
ракагьатында къошулады, къалгъан намазлада
ракагъатланы барына да къошулады. З.Санларын тынч
тутмакъ. 4.Хар эки ракагъат сайын Аттахийятха
олтурмакъ. б.Хар эки ракагьатда Аттахийят окъумакъ.
б.Имам тышындан окъур джерде, тышындан окъумакъ.
Тышындан окъур джерде деген: эртден, ашхам, джассы
намазладыла. 7.Ичинден окъур джерде, ичинден
окъумакъ. Ичинден окъур джер деб, кюнорта бла экинди
намазгъа айтадыла. б.Къайсы намазда да "Субханаканы"
"Агьузу биЛляхны", "БисмиЛляхны ичинден окъумакъ.
Э.Имамгъа уюгъан адам, ёрге тургъан заманда,
"Субханаканы" окъуб тохтамакъ. Ю.Къунут дуаны
окъумакъ. 11.Эки джанына салам бермек. 12.Эки гъийд
намазда артыкъ такбир("Аллаху Акбар!"- деб, къулакъ
къакъмакъ).

Аллында айтылгъаныча, бу уаджиблени бирин
къойсанг унутуб, саджда саху этерге борч болады.
Саджда саху этсенг къутуласа, алай а биле тургьанлай
къалдырсанг, ол керахатун-тахрим (харамгъа джетишген

джангыдан къылыргъа керек болады.
НАМАЗНЫ СЮННЕТЛЕРИ.

1.Къулакъ къакъгъан заманда эркиши къолларын
къулакъларына дери кёлтюрмек. 2.Къол байламакъ.
З.Субханака окъумакъ. 4."Агьузу биЛляхны" окъумакъ.
5."БисмиЛляхны" окъумакъ. б/'Апхамдан" сора ичинден
"Амин" демек. 7.Энишге рукугъа ийилген заманда,
садждагьа баргъан заманда, эки саджданы арасында,
садждадан ёрге къобхан заманда, садждадан
Аттахийятха олтургьан заманда "Аллаху Акбар!"- демек.
в.Рукугьда "Субхана Раббияль-Газим" - деб, юч кере
айтмакъ. 9.Садждада "Субхана Раббияль-Агъля" -деб, юч
кере айтмакъ. 10.Рукугъа ийилген заманда къолларын
тобукъларына салмакъ, бармакъларыны арасын да
ачыб, сыртын да тюз этмек. 11.Имам рукугъдан
къайытхан заманда "Самигьаллаху лиман хамидах"- деб,
тышындан айтмакъ. 12.Имамгъа уюгъанла ичлеринден
"Раббана уа лякаль-хамд" демек. 13.Джангыз къылгъан
адам экисин да тышындан айтмакъ. 14.Садждагъа
баргъан заманда мангылайын, бурнун намазлыкъгъа
тийириб, башыны ауурлугъун салмакъ. 15.Садждагьа
баргъан заманда, бармакъларын къысаракъ этмек.
16.Эркиши къарнын базыкъ бутларындан айырмакъ.
17.Чыналарын джерден да, кесинден да айырыб, саджда
этмек. 18.Тиширыула базыкъ бутларына къарынларын
джетдириб, билеклерин да кеслерине къысыб, саджда
этмек. 19.Аггахийятха олтургъан заманда къолларыны
бармакъларын къысыб, ачыб кюрешмей, кеслери халына
къоюб, базыкъ бутларына салмакъ. 20.Эркишиге,
Аттахийятха олтургъан заманда, сол аягьына олтуруб,
онг аягъын сюеб, бармакъларын къыблагьа
айландырмакъ. 21Тиширыула аякъларын онг джанына

31

чыгьарыб, олтурмакъ. 22.Аттахийятда салауат окъумакъ.
23.Тиширыула къол бармакъларын имбашына дери
кёлтюрмек. ^!

Бу сюннетлени биринде, унутуб джангылса,
къайгъырмаз. Биле тургьанлай иш этиб къойса,
керахатун танзихия(дженгил керахат) болур. Саджда
саху борч болмаз, файгъамбар шафагъат этмезге сёбеб
болур.

1.Муаззин "Къад къаматис-соляти" - деген заманда,

намазгъа ёрге турмакъ. 2.Эркишиле къулакъ къакъгъан

заманда, баш бармакъларын къулакъларыны

джумушакъларына джетдирмек. З.Ёрге тургъан заманда

саджда этген джерине къарамакъ. 4,Рукугъда - 3,5,7,9

кере "Субхана Раббияль-Гъазим" - деб, айтмакъ.

5.Рукугьда аякъларына къарамакъ. б.Рукугьда башын

аркъасы бла тенг тутмакъ. 7.Садждагьа баргъан заманда

алгъын тобукъларын, сора къолларын, сора бурнун, сора

мангылайын салмакъ. 8.Садждадан кёлтюрюлген

заманда, алгъын мангылайын, экинчи бурнун, сора

къолларын, сора тобукъларын кёлтюрмек. 9.Эки къолуну

арасына саджда этмек. Ю.Садждада бурун

къанатларына къарамакъ. 11. Ёрге тургъан заманда,

аякъларыны арасын тёрт бармакъ чакълы бир ачмакъ.

12.Аттахийятха олтургъан заманда кёкюрегине

къарамакъ. 13. Аттахийятха олтургьан заманда

къолларын тобукъларына джууукъ салмакъ. 14Салам

берген заманда имбашыны учуна къарамакъ.

15.Джамагьат бла намаз къылгъан заманда , салам

берсе, джазыучу мёлеклени да биргесине намаз

къылгъан адамланы да иннет этиб, салам бермек.

Джангыз къылгъан адам къуру джазыучу мёлеклени

мурат этер. 16.Намаз къылгъан заманда, саджда этиучю

32

джеринден башха джерге не къарамай, не сюртмей
турмакъ. 17Тыяргъа къарыуу джетсе, эснемей тыймакъ,
джетмесе - колун ауузуна салмакъ. 18.Кючю джетсе,
чючкюрмей турмакъ. 19.Салам бергенден сора
"АстагъфируЛлах"- деб, юч кере айтмакъ. Ызы бла да:
"Аллахумма антас-саляму уа минкас-саляму,
табаракта я заль-джаляли уаль-икрам."- деб, айтмакъ.
20.Аятуль-Курсини окъумакъ. 21. 33 кере - "Субхан
Аллах", 33 кере - "Алхамду лиЛлях", 33 кере - "Аллаху
Акбар!" - деб, айтмакъ.

1.Намазда бетин буруб къарамакъ. 2.Бурнун, ауузун
сыйпамакъ. З.Неда бармакъларын ойнатмакъ. 4.Неда
ауузун бек ачмакъ. б.Эснемек. б.Садждагьа баргьан
заманда, сылтауу болмагьанлай, къолларын
тобукъларындан алгьа джерге салмакъ. У.Тургъан
заманда, къарыуундан келе тургъанлай, къолларына
таяныб, турмакъ. б.Саджда этер джери бола тургъанлай,
саджда этер джерин ариуламакъ, сибириб кюрешмек.
Э.Садждагъа баргьан заманда, бир аягьын
намазлыкъдан айырмакъ.Ю.Аттахийятха олтургъан
заманда, аякъларын бюгюб, тгбанларына олтурмакъ.
И.Намазда къолларын кесине къысыб, кийимлерин
сакъламакъ. 12.Кёзлерин къысмакъ. 13.Бармакъларын
чыкъырдатмакъ. 14.Бир джерин бир кере огьуна
къашымакъ. 15.Адамны бетине къараб, къылмакъ.
16.Сурат кёрюне тургъанлай къылмакъ. 17.Уллу отха
айланыб, къылмакъ. 18Тыяргьа кючю джете тургъанлай,
чючкюрмек. 19.Дженгин киймей, кийимин имбашындан
салындырыб, къылмакъ. 20.Рукугъда башын бек энишге
тутмакъ. 21.Къатында адам эшитирча юфгюрмек.
22.Садждада болсун, Аттахийятда болсун, къол
бармакъларын, аякъ бармакъларыны учларын

зз

къыбладан башха джанына бурмакъ. 23.Джангыз адам
имамгьа уюса, имамны джанында джер бола тургъанлай,
имамны артында джангыз къылмакъ. 24.Джабыусуз,
наджасатха къараб къылса. 25.Араларында бир зат
болмагьанлай, къабырлагьа айланыб, къылмакъ.
26Тиширыу бла тенг туруб къылмакъ. 27.Эшикге
чыгьары келе тургъанлай къылмакъ. 28.Суура
окъугьанын бошамагьанлай, рукугьа ийилмек. 29.Бир
ийисни сюйюб ийисгемек. 30. Башха суура биле
тургъанлай, къылгъан заманда ал рекагъатда окьугьан
суурасын экинчи рекагъатда окъумакъ. 31.Садждагьа
баргьан заманда, кючю джете тургъанлай, къолларын
тобукъларындан алгьа намазлыкъгьа салмакъ.
32.Садждагьа баргьан заманада барамакъларын бек
ачмакъ. ЗЗ.Садждадан къобхан заманда, кючю джете
тургъанлай, къолларындан алгьа тобукъларын
кёлтюрмек. 34.Имам бла намаз къылгъан заманда,
имамдан алгъа намазны бир затын этмек. Зб.Намазда
джукьгъа таянмакь. Зб.Бетини букъусун, терин сюртмек.
37.Намаз къыла тургъанлай, юсюн, кийимин
джарашдырмакь. Зв.Имамгьа уюгъан адам "Алхамны",
эмда башха суураны окъумакъ. 39.Аллында адам
джюрюген джерде, аллына джукъ салмай къылмакъ.
40.Кийимлери бола тургъанлай, бир кёлек бла, неда бир
къат кийим бла къылмакъ. 41.Бир сылтауу
болмагьанлай, имбашын да билеклерин да ачыб
къылмакъ. 42.Намазны ичинде аятланы, тасбихлени
бармакъ бла санамакъ. 43.Окъугъан затын ашыгьыб
окъумакъ. 44.Имам, джамагьатдан ташайыб, михрабда
кеси джангыз къылмакъ. 45.Имам кеси джангыз бир
юйде, джамагъат да башха юйде къылмакъ. Имамны
бир-эки нёгери болуб, эки юйню бир-бирине не эшик, не
терезе ачылыб, турса джарайды. 46.Рукугьну не
садждана тасбихлерин, башын кёлтюргенден сора
айтмакъ. 47.Ёрге тургьан заманда, бир сылтауу

34

болмагьанлай, бир аягъыны ауурлугъун салмакъ.

48.Суурадан бирин башлаб, сора къоюб, башханы

окъумакъ. 49.Окъуй тургьан суурасыны арасында бир

аят, неда кеб аят къоюб окъумакъ, биле тургьанлай.

50.Намазы озмай эсе, кеси да ач эсе, хазыр ашны къоюб,

намаз къылмакъ. 51Тыяргъа къолундан келе

тургьанлай, тюкюрмек. 52.Экинчи ракагьатны къылгьан

заманда, Алхамгьа ал ракагьатда къошхан суурангдан

алгьа келген суураны къошмакъ. бЗ.Мангылайын ачмай,

бёркюне, такъыясына саджда этмек. 54. Имам

джамагьатны инджитиб, намазны узун этмек. 55.Намазда

ёрге къарамакъ. 56.Рукугъда, садждада бармакъларын

ёрге кёлтюрмек. 57.Имам ал сафны ичинде турмакъ.

58.Имамгьа тургьан адам, имамны солунда турмакъ.

59.Эркиши алтын джюзюк бла намаз къылмакъ.

бО.Дирхам тенгли наджасат бла намаз къылмакъ.

61.Межгитде кесине бир орун айырыб, хаман алайда

къылмакъ. 62.Къулакъ къакъгьан заманда, къолларын

къулакъларындан ёрге кёлтюрмек. бЗ.Сылтаусуз,

джамагъатха къошулмай, юйюнде ахлусу бла джамагьат

къылмакъ. 64.Джамагьат намазгьа деб, атылыб чабмакъ.

65.Намаз къыла тургьан адамгьа салам бермек.

бб.Садждагьа баргьан заманда, этеклерин ары-бери

тартмакъ. 67.Бир джанына салам бермей къоймакъ.

68. Намаз къыла тургьанлай, кюн болгьан джерге

джанламакъ.

1.Намазда сёлешмек. 2.Кеси эшитир чакълы кюлмек.
З.Таууш этиб, "Ах" - деб, айтмакъ. 4. Не ауруу ючюн, не
мал ючюн, неда дуния зат ючюн джыламакъ. S.Aypyy
ючюн "Ох" неда "уф" - деб, айтмакъ. 6.Намазда чайыр
чайнамакъ./.Чачын неда сакъалын тарамакъ. 8.Юч кере
кесин къашымакъ. Э.Бир ракагьатада эки саф

35

аууштурмакъ. 10.Эки аягьын кёлтюрюб, саджда этмек.
11.Джамагьат намаз къылгьан заманда, тиширыу бла
тенг сюелиб, къылмакъ. 12.Сылтаусуз кёкюрегин
къыбладан ары-бери бурмакъ. 13.Намаз къыла тургьан
тиширыуну эмчегинден сабий сют чыгьарса. 14.Намаз
къыла тургьан тиширыуну эмчегинден сабий юч кере
тартса, сют чыкъса чыкъмаса да. 15.Намаз къыла
тургьанлай, бирёуге орун къойса. 16.Джерден алыб,
ташны не малгъа, не адамгь атмакъ. 17.Адамгьа салам
къайтармакъ. 18.Бир саджда этиб къоймакъ.
19.Сылтаусуз "уху-уху" - деб, тамагьын ариуламакъ.
20.Джукъ ашамакъ, джукъ ичмек. 21.Намаз къылгьан
заманда, кеб амал этмек, ары-бери кеб узалмакъ.
22.Фарызларындан бирин къоймакъ. 23.Кеси эшитмей
окъумакъ(къулагьы эшитген адам). 24.Магъанасы
бузулурча халат окъумакъ. 25.Намазда не абдезсиз, не
джууунмакъсыз къылмакъ. 26.Тиширыуну намазда къаны
келсе.

Бу затланы бири болса, намазы бузулур, джангыдан
этерге борч болур.

Сёз ючюн, бир адам имам болуб джангылса,
артынгдагъыла туруб кетмез ючюн, саджда саху этер,онг
джанына салам бериб, саджданы башхала да этерле.
Алай а артындагъыла джангылсала имамгьа да,
артдагьылагьа да саджда борч болмайды.

Энди бир адам намазында ма бу тюбюнде айтылгьан
болумда джангылса, борчлу болады:
1.Намазны ал эки ракагъатында "Фатиха" суураны
орнуна башха зат окъуса.

2.Неда ал эки ракагъатны биринде "Фатихадан" сора
джукъ окъумай къойса.

36

З.Неда юч-тёрт ракагъатлы намазда ал Аттахийятда

олтурмай, туруб къалса.

4.Неда бир ракагьатда "Ташаххуд" окъумай къойса.

5.Неда ал Аттахийятда "Ташаххуд" да "Салауат" да окъуса.

6.Неда джангылыб, ал Аттахийятда салам берсе.

7.Неда имам къычырыб окъуллукъ ракагьатда ичинден

окъуса.

8.Неда ичинден окъуллукъну къычырыб окъуса.

Э.Неда Уитр намазда Къунут дуаны окъумай къойса.

Ю.Неда такбир айтыб, намазгъа киргенден сора, экинчи такбир айтса.

11 .Неда "Фатиханы" эки кере окъуса.

12.Неда рукугъа эки кере ийилсе.

13.Неда саджданы юч кере этсе.

14.Неда ахыргьы Аттахийятны ызындан Ташаххуддан

сора , ёрге туруб, кетсе.

15.Неда ахыргьы Аттахийятха олтурмай, ёрге сюелиб къалса.

16.Неда ненчанчы ракагьатда болгьанына

сагьышланама деб, не аят, неда Ташаххуд кибик орунсуз

бир зат окъуса, эмда намазны бир амалын кеч и кд и рее,

ол адам ма быланы барысына да саджда саху этерге

уаджибди - борчлуду.

17.Неда джангылышыб, саджда саху этиучю адам, унутуб

этмей къойса, намазына кемчилик болмаз, аны ючюн

намаздан сора бир тюрлю бир амал этерге керек болмайды.

Бир адам тёрт ракагъатлы намазда джангылыб, ал
Аттахийятха олтурмай, ёрге тура башласа(къыямгъа),
алайда джангылгъан хатери ючюн эки джол барды:
1 Тобукъларын толу тюзетмеген эсе, Аттахийятха ызыны
олтурургъа болады, ахырында саджда саху этилмейди.
2.Неда тобукъларын тюзетген болса, ёрге сюелир да
Аттахийятха олтурмай, ючюнчю ракагьатны окъуб,

37

тебрер. Ал Аттахийят къалгъаныча къалыр. Саджда саху этер.

Биреу иннет этиб, къулакъ къакъгъан рагъатланы
санындан артыкъгъа джангылыб, ёрге туруб кетсе, эки
джол барды:

1,Сёз ючюн, артыкъ ракагьатны садждасын этгинчи
джангылгъаны болса, дженгил Аттахийятха ызына
олтуруб, салам берир да саджда саху этер.
2.Неда джангылгъанын бешинчи ракагьатда, садждасын
этгенден сора билсе, дагъыда бир ракагьат къошуб,
артыгьы эки болурча, ахырында саджда саху этиб,
намазын да тамам этер. Артыкъ эки ракагьаты
сууаб(нафиля) намазгъа саналыр.

Сёз ючюн, бир адам Аттахийятха чыртда олтурмай,
бешинчи ракагъатха сюелсе, дагъыда эки джол барды:
1 .Артыкъ ракагьатны садждасын этгинчи джангылгъанын
билсе, дженгил ызына Аттахийятха олтуруб, Ташаххуд
окъуб, салам бергенден сора, саджда саху этер.
2.Алай а, джангылгъанын артыкъ ракагьатны садждасын
этгенден сора билсе, андан сора бир къошуб, алты этиб,
намазны тамам этер. Намазны бары да сууабха кетер.
Намазын джангыдан башлаб этер.

Бир адам намазны ичинде ненча ракагьат окъугьанын
унутуб, эте тургьаны ненча болгьанын билялмаса, алай
джангыз бола эсе, намазны бузуб, джангыдан этер.

Сёз ючюн, алай болуучу адам эсе, ол болумда кесини
ненча ракагьат этгенин унута башласа, намазын бузмаз.
Кёлю ушатханча, хыйсаб этер да намазы тамам болур.

Сёз ючюн, ненча ракагьат окъугьанын эскералмаса,
кесин аз окъугьанча хыйсаб этер.

Мисалы: Бу окъу?1 тургьаным биринчимиди,
экинчимиди деб аджашса, биринчиге санасын.
Ючюнчюмюдю, тёртюнчюмюдю, деб ишекли эсе,
ючюнчюге санасын.

38

Ол ракагъат болур, деб билсе, Аттахийятха олтурургьа керекди.

Вир адам тёрт ракагьатлы намазгьа кириб, эки
ракагъат окъугъанлай, ал Аттахийятда джангылыб,
салам берсе, эки джолу барды:

1.Сёз ючюн, салам бергенден сора, намазны бузар иш
этмеген эсе, ёрге туруб, къалгьанын да къылыб,
ызындан саджда саху этер.

2.Намазны бузар иш этсе, намазны джангыдан башлаб къылыр.

1 .Дуния сёз.

2.Къыблагъа артын буруу.

Биреу джангылгъанын билмесе,намазы толугъа саналыр.

интернет версийон джарашдыргъан сылпагъарланы ахмад февраль-март 2004дж