Сен да ийнанма

Насра Ходжа амбал (джюк кёлтюрюучю, ташыучу) болуб джюрюген заманында, бир алыш-баришчи, ашчик бла бнр мияла сауутну алыб келиб:
-— Насра Ходжа, сен бу ашчикни кёлтюрюб мени тюкениме бир элтсенг эди, санга дунияда киши билмеген юч керти зат айтыр эдим, — дегенди.
Насра Ходжа да, «хо» деб разы болуб, ашчик бла мияла сауутланы сыртына кёлтюрюб, тюкенчини ызындан тебрегенди.
Бираз баргъандан сонгра Насра Ходжа: «Ол юч керти затны айта бар», — дегенди. Тюкенчи айтыб башлагъанды:
— Сонгра биреу: «Токълукъдан эсе, ачлыкъ игиди», — десе, ийнанма, — дегенди.
Насра Ходжа:
— Мардасыз тюз сёздю, — дегенди. Экинчиси:
— Сонгра биреу: «Джаяу джюрюу ат бла джюрюгенден игиди десе, анга да ийнанма», — дегенинде, Ходжа, бу сёзге къол салыб, разы болгъанды.
Насра Ходжа:
— Къайда ючюнчюсюн да айтчы! — дегенинде:
— «Амбалладан сыйлы зат джокъду, алада да Ходжадан тели барды», — деселе, анга да ийнанма, — деб тюкенчи аны айтыргъа, Ходжа, имбашында ашчикни «шаркъ» деб джерге уруб:
— Санга, муну ичинде сауутла сынмагъандыла деб, биреу ант этсе, сен да ийнанма! — деб, бериб кетгенди.

Бир сомгъа сатарма

Бир кюн Насра Ходжаны эшеги тас болгъанды. Сау кюнню эртденден ингирге деричи элни ичинде бир орам, бир тыгъырыкъ къоймай кириб, джер тентериб излеб айланнганды, алай болгъанлыкъгъа табалмагъанды. Кюн батханды, ариу кёз байланнганды.
Насра Ходжа да, арыб-талыб келиб, эшик аллында олтуруб, ачыуланыб былай айтханды:
— Тохта сени, эшек! Аллах, сен эшегими бу джол табдырсанг, мен аны, тамбла огъуна базаргъа чыгъарыб, бир сомгъа сатмай къоймаз эдим!..
Насра Ходжа алай айтыб бошаргъа, эшеги окъуб арбазгъа келгенди.
Эшекни келгенин кёргенден сонгра, Ходжа антына сокъуранаракъ да болгъанды, алай болса да, эртденбла эртде туруб, бир джибни алыб, бир учу бла эшегини бойнундан, бир учу бла киштикни бойнундан тагъыб, базаргъа сюрюб баргъанды.
Алыучу келиб соргъанды:
— Эшекни багъасы неди?
— Эшекни бек учуз береме аллыкъгъа.  Да не дейсе, айт!
— Джангыз бир сом дейме!
Бу сёзден сонгра, алыучу эшекни багъасын хурджунундан чыгъарыб, Ходжагъа сомну узатханды. Ходжа:
— Эшекни багъасы сомду, алай а бу киштикни да аны биргесине сатама, аллыкъ эсенг, экисин да биргелей аллыкъса!
— Да киштигинге уа не дейсе?
— Киштикни багъасы тогъуз тюмен бла беш сомду.
Алыучула, бу сёзню эшитгенден сонгра, бир-бир Ходжаны къатындан чачылгъандыла. Ходжа уа, ингирге деричи туруб, эшегин киши алмай, юйюне къайтыб келгенди. Юй аллында тыркыкга олтуруб:
— Кёремисе, аллах, мен сени алдамагъаныма сау базар халкъ шагъатды, ингирге деричи айландырдым, киши алмады, — дегенди.

Эшитмедим деме

Бир кече тюшюнде Насра Ходжаны хоншу къатынла тёгерегин алыб, бир тиширыуну кёргюзюб: «Биз бу ариу тиширыуну санга бек тыйыншлы кёре эдик, муну алмай мадарынг джокъду, не тукъум джанындан да бу сени юй этерик эди», — деб буугъандыла.
Насра Ходжа, бир заманда уяныб, къатынына:
— Къатын, ый, джаман къуджур адамса сен, тур юйюнге, хоншу къатынла мени зор бла юйлендире айланадыла, аланы айтыб тохтатыр мадар эт, ансы, къолунгдан мени къоратырыкъларым билдим, артда эшитмедим деме! — дегенди.

 Бир эсиргенден алгъанма

Насра Ходжа да, бир нёгери да кече джассы заман озгъандан сора бир джерден келе болгъандыла. Эл межгитни арбазына киргенлеринде, эсириб джерде тёнгереб, сархы бир джанына атылыб, таягъы бир джанына атылыб, къолтугъундан китаблары да бир джанына атылыб, чачылыб тургъан биреуге тюбегендиле. Кече ачы къарангы болгъаныны себебинден, бу адамны таныялмагъандыла.
Насра Ходжа эсиргенни сархын да, таягъын да, абасын да, китабларын да джыйныб алгъанды да юйюне келгенди.
Экинчи кюнюнде Насра Ходжагъа бир иш чыгъыб, афендини абасын да, сархын да кийиб, таягъын да къолуна алыб, афендиге келгенди. Келсе, афендини юйюне талай адам джыйылыб тура.
Афенди, Ходжаны юсюнде кийимлени кёргенлей, кёзлерине къан чабыб ачыуланыб:
— Мени урланнган кийимлерим санга къайдан чыкъгьандыла, къарт бёрю кибик, энди къабхын кийим киерге тюзелибми айланаса?! Бусагъатдан тешиб ол абаны да, ол сархны да былайгъа сал, сонгpa -экибиз кёрюшюрбюз! — деб, секириб ёрге къобханды. Насра Хожа, кефин не аз да бузмай:
— Сабыр бол, афенди, кийимле манга къалай тюшгенин айтайым!..
Алайда адамла да, тынгылауну ийиб, бу экисини сейирлерине къарай болгъандыла.
Насра Ходжа:
— Тюнене бир нёгерим да, мен да, сабанлагъа мал кирмесин деб къараб, джассы артында юйге къайтыб келе, чачы-башы тозураб, ауузундан силегейлери келе, межгит аллында тёнгереб тургъан биреуню юсюне тюбедик да къалдыкъ. Ол эсирген, бир затын да билмей, ауун да джибитиб, сархы да бир джанына тёнгереб, джата эди. Не этерик эдим, мен алмасам да, биреу аллыкъ эди. Мени дауум джокъду, джаным, кийимле сеникиле эселе, ол джипкил тартыб джатхан да сен эдинг эсенг, ким огъай дейди, — деб, Ходжа абасын тешиб тебрегенлей , афенди, къолун силкиб:
— Огъай-огъай, меникиле тюлдюле, мен джангылгъан этгенме, кеч, Ходжа, марджа! — деб ариу айтыб ашыргъанды.

Мени къымыжамы айландырлыкъ эдинг?

Oskar Weiss - Switzerland

Mehdi Divandari - Iran

Sen da iynanma

Nasra Hoca ambal (cük költürüwçü, taşıwçu) bolub cürügen zamanında, bir alış-barişçi, aşçik bla bnr miyala sawutnu alıb kelib:
-— Nasra Hoca, sen bu aşçikni költürüb meni tükenime bir eltseñ edi, saña duniyada kişi bilmegen üç kerti zat aytır edim, — degendi.
Nasra Hoca da, «ho» deb razı bolub, aşçik bla miyala sawutlanı sırtına költürüb, tükençini ızından tebregendi.
Biraz barğandan soñra Nasra Hoca: «Ol üç kerti zatnı ayta bar», — degendi. Tükençi aytıb başlağandı:
— Soñra birew: «Toqluqdan ese, açlıq igidi», — dese, iynanma, — degendi.
Nasra Hoca:
— Mardasız tüz sözdü, — degendi. Ekinçisi:
— Soñra birew: «Cayau cürüw at bla cürügenden igidi dese, aña da iynanma», — degeninde, Hoca, bu sözge qol salıb, razı bolğandı.
Nasra Hoca:
— Qayda üçünçüsün da aytçı! — degeninde:
— «Amballadan sıylı zat coqdu, alada da Hocadan teli bardı», — desele, aña da iynanma, — deb tükençi anı aytırğa, Hoca, imbaşında aşçikni «şarq» deb cerge urub:
— Saña, munu içinde sawutla sınmağandıla deb, birew ant etse, sen da iynanma! — deb, berib ketgendi.

Bir somğa satarma

Bir kün Nasra Hocanı eşegi tas bolğandı. Saw künnü ertdenden iñirge deriçi elni içinde bir oram, bir tığırıq qoymay kirib, cer tenterib izleb aylanñandı, alay bolğanlıqğa tabalmağandı. Kün bathandı, ariw köz baylanñandı.
Nasra Hoca da, arıb-talıb kelib, eşik allında olturub, açıwlanıb bılay aythandı:
— Tohta seni, eşek! Allah, sen eşegimi bu col tabdırsañ, men anı, tambla oğuna bazarğa çığarıb, bir somğa satmay qoymaz edim!..
Nasra Hoca alay aytıb boşarğa, eşegi oqub arbazğa kelgendi.
Eşekni kelgenin körgenden soñra, Hoca antına soquranaraq da bolğandı, alay bolsa da, ertdenbla ertde turub, bir cibni alıb, bir uçu bla eşegini boynundan, bir uçu bla kiştikni boynundan tağıb, bazarğa sürüb barğandı.
Alıwçu kelib sorğandı:
— Eşekni bağası nedi?
— Eşekni bek uçuz bereme allıqğa.  Da ne deyse, ayt!
— Cañız bir som deyme!
Bu sözden soñra, alıwçu eşekni bağasın hurcunundan çığarıb, Hocağa somnu uzathandı. Hoca:
— Eşekni bağası somdu, alay a bu kiştikni da anı birgesine satama, allıq eseñ, ekisin da birgeley allıqsa!
— Da kiştigiñe ua ne deyse?
— Kiştikni bağası toğuz tümen bla beş somdu.
Alıwçula, bu söznü eşitgenden soñra, bir-bir Hocanı qatından çaçılğandıla. Hoca ua, iñirge deriçi turub, eşegin kişi almay, üyüne qaytıb kelgendi. Üy allında tırkıkga olturub:
— Köremise, allah, men seni aldamağanıma saw bazar halq şağatdı, iñirge deriçi aylandırdım, kişi almadı, — degendi.

Eşitmedim deme

Bir keçe tüşünde Nasra Hocanı honşu qatınla tögeregin alıb, bir tişirıwnu körgüzüb: «Biz bu ariw tişirıwnu saña bek tıyınşlı köre edik, munu almay madarıñ coqdu, ne tuqum canından da bu seni üy eterik edi», — deb buwğandıla.
Nasra Hoca, bir zamanda uyanıb, qatınına:
— Qatın, ıy, caman qucur adamsa sen, tur üyüñe, honşu qatınla meni zor bla üylendire aylanadıla, alanı aytıb tohtatır madar et, ansı, qoluñdan meni qoratırıqlarım bildim, artda eşitmedim deme! — degendi.

 Bir esirgenden alğanma

Nasra Hoca da, bir nögeri da keçe cassı zaman ozğandan sora bir cerden kele bolğandıla. El mecgitni arbazına kirgenlerinde, esirib cerde töñereb, sarhı bir canına atılıb, tayağı bir canına atılıb, qoltuğundan kitabları da bir canına atılıb, çaçılıb turğan birewge tübegendile. Keçe açı qarañı bolğanını sebebinden, bu adamnı tanıyalmağandıla.
Nasra Hoca esirgenni sarhın da, tayağın da, abasın da, kitabların da cıynıb alğandı da üyüne kelgendi.
Ekinçi kününde Nasra Hocağa bir iş çığıb, afendini abasın da, sarhın da kiyib, tayağın da qoluna alıb, afendige kelgendi. Kelse, afendini üyüne talay adam cıyılıb tura.
Afendi, Hocanı üsünde kiyimleni körgenley, közlerine qan çabıb açıwlanıb:
— Meni urlanñan kiyimlerim saña qaydan çıqg’andıla, qart börü kibik, endi qabhın kiyim kierge tüzelibmi aylanasa?! Busağatdan teşib ol abanı da, ol sarhnı da bılayğa sal, soñpa -ekibiz körüşürbüz! — deb, sekirib örge qobhandı. Nasra Hoca, kefin ne az da buzmay:
— Sabır bol, afendi, kiyimle maña qalay tüşgenin aytayım!..
Alayda adamla da, tıñılawnu iyib, bu ekisini seyirlerine qaray bolğandıla.
Nasra Hoca:
— Tünene bir nögerim da, men da, sabanlağa mal kirmesin deb qarab, cassı artında üyge qaytıb kele, çaçı-başı tozurab, awuzundan silegeyleri kele, mecgit allında töñereb turğan birewnü üsüne tübedik da qaldıq. Ol esirgen, bir zatın da bilmey, awun da cibitib, sarhı da bir canına töñereb, cata edi. Ne eterik edim, men almasam da, birew allıq edi. Meni dawum coqdu, canım, kiyimle senikile esele, ol cipkil tartıb cathan da sen ediñ eseñ, kim oğay deydi, — deb, Hoca abasın teşib tebregenley , afendi, qolun silkib:
— Oğay-oğay, menikile tüldüle, men cañılğan etgenme, keç, Hoca, marca! — deb ariw aytıb aşırğandı.

Meni qımıcamı aylandırlıq ediñ?