Ходжа, кетиб бара, джолда бир талай танышына-шагърейине тюбегенди да: — Келигиз, мени юйюмю да бир таныгъыз, сыйлайым! — деб аланы алыб келиб, юй аллына джетгенлей:
— Тохтагъыз, мен юйге бир кириб чыгъайым, — деб, кеси кириб кетгенди. Юйюне кириб, къатынына хапарны айтханды. Алай болгъанлыкъгъа къатыны алагъа ашатыр затлары болмагъанын билдиргенинде, Ходжа, экинчи эшикге чыгъыб къонакълагъа кёрюнюрге уялыб, къатынына:
— Бар, къатын, ол адамланы, «Ходжа мында джокъду», — де да, ызларына къайтар! — дегенди.
Къатыны да, терезеден бери къараб:
— Сиз не сакълайсыз, Ходжа мында джокъду! — дегенди.
— Да, туура бусагъатда, бизни аллыбызда бери кирди да! — деб къонакъла даулашыргъа къалгъанларында:
— Энди неге даулашыб турасыз, юйню арт джанында эшиги болуб, алайтын чыгъыб кетген эсе уа!—деб къычыргъанды Ходжа.
— Кюйдюргенме!
— Алай деген неди, телимисе сен? — деб джашла чарларгъа къалгъандыла.
— Алай деген — алайды, бир сорайым сизге: «тамбла ахырат боллукъ» эсе, сонгра сиз а кийимлени не этесиз да?
Джартысын кесиме къой, джюн чачарыкъма
Ходжа, баш-сакъал джюлюучюге кириб, башын джюлютюб джартысына джетерге, джюлюучю кесиб Ходжаны башын халек этгенди. Джюлюучю хар кесген джерине мамукъ джабышдырыб барыб, ариу Ходжаны башыны бир джартысы къуру мамукъ джабышхан болуб къалгъанды. Муну кёргени бла Ходжа джюлюучюге айтханды:
—- Энди, сау бол, башымы джартысын алайлай къой!
— Нек?
— Да, джартысына сен мамукъ чачдынг, энди бир джартысына да мен кесим джюн чачарыкъма.
Бир сорсанг эди уа
Ходжа бир элге къонакъгъа баргъанды. Къонакъбайы бир къызгъанч адам болгъаны себебли, ашатмай, сау кюн бла кечени Ходжа ачлай тургъанды.
Экинчи кюн кюнорта заманда эл ичине чыгъыб, бир джыйылыб тургъан адамланы къатына баргъанды. Къараса, бир молла ауаз бере тура. Ходжа да къулакъ салыб тынгылагъанды.
Молл а, ауаз бере келиб:
— Исса пайгъамбар кёкге чыгъыб ке-генди, — дегенди.
Бу сёзню ызы бла Ходжаны къонакъбайы туруб:
— Афенди, сонгра Исса пайгъамбар кёкде не ашаб джашайды да? — деб соргъанды.
Бу сёзню эшитген бла Ходжа да, туруб, алгъа чыгъыб:
— Иссаны кёкде не ашагъаныны къайгьысын къоюб, Ходжа сау сутканы джерде не ашаб-ичиб джашагъанын бир сорсанг эди уа? — дегенди.
Айыб сизде тюлдю, хандады
Насра Ходжаны эшеги кече бла кюннге тас болуб къалгъанды да, шахар къоймай, Ходжа эшегин излеб айлана баргъанды.
Бу халда айлана барыб, бир башха шахардан келген бир адамгъа тюбегенди.
Ол адам Ходжаны не айланнганындан, не джюрюгенинден хапар соргъанды, Ходжа да эшегин тас этиб излей айланнганын айтханды.
Сонгра ол адам, чам этери келиб:
— Да, Ходжа мубарек! Сен былайлада бош айланаса, сени эшегинг бир уллу шахарда къады болуб турады, сен, аны излей эсенг, ары бар, — дегенди.
— Сора анга ол дараджаны табаргъа ким болушханды экен?
— Ол джерде бир хан барды да, ол кеси тыйыншлы кёрюб, эшегинги къадыгъа салгъанды.
— Ай налат а, биле эдим, аны къады боллугъун мен сезген эдим, мен къуран окъусам, ол да эки къулагъын манга салпы ийиб тынгылаучан эди, сонгра башын силке кетиучен эди. Мен аны къады боллугъун андан да билген эдим.
Бу сёзлени айтыб, Ходжа ол адам юретген джолну тартыб хаман, зшеги къады болгъан джерге кетгенди. Кёб джол да джюрюб, бек да къыйналгъандан сонгра, шахаргъа джетиб, неден да алгъа къайгъы этиб шахарны къадысын излегенди. Къадыны тургъан джерине бир кесек зынтхы да, бир нохта да алыб баргъанды. Къадыны кёргенлей, эшекни чакъырыучусуча, зынтхыны кёргюзюб, ышара, чакъырыб башлагъанды.
Къады джунчугъандан, не айтырын билмей, къараб тургъанды. Бу халында Ходжа барыб къадыны башына эшегини нохтасын сала тебрегенди. Алайда адамла Ходжагъа бу ишни этдирмей тыйгъандыла.
Ходжа, ачыуланыб:
— Мени эшегиме дауугъузму барды, соруу-оруу болмагъанлай, къолумдан эшегими тартыб алыб къадылыкъгъа салыргъа къайдан эркинлик табхансыз! — деб уллу гурушха этерге къалгъанында, адамла:
—- Биз сени эшегинги да билмейбиз, таныгъан да этмейбиз, биз кишини эшегин къадыгъа да салмагъанбыз, бизге бош гурушха этме, — дегендиле. Ходжа, тюшюннгенча, башын аллына ийиб, бир кесек тургъандан сонгра:
— Керти айтасыз, сизни анда терслигигиз джокъду, хар терсликни башы сизни ханыгъызды, — дегенди.
Джокъ эселе, артдагъына
Ходжа, ач болуб келиб, къатынына айтханды:
— Ол иги шапталладан бар эсе, бир къабдырсанг а!
— Бошалгъандыла!
— Бошалгъанлары иги болду, тишлерибизден бошай эдик, кеслери да аман шапталла эдиле.
— А киши, мен сени къайсы сёзюнге ийнаныргъа билмейме.
— Шапталла бар эселе — алгъыннгыгъа, джокъ эселе — артдагъыгъа!..
Elena Maria Ospina - Colombia
Mehdi
Divandari - Iran
Busağatda kirdi da
Hoca, ketib bara, colda bir talay tanışına-şağreyine tübegendi da: - Keligiz, meni üyümü da bir tanığız, sıylayım! - deb alanı alıb kelib, üy allına cetgenley: - Tohtağız, men üyge bir kirib çığayım, - deb, kesi kirib ketgendi. Üyüne kirib, qatınına haparnı aythandı. Alay bolğanlıqğa qatını alağa aşatır zatları bolmağanın bildirgeninde, Hoca, ekinçi eşikge çığıb qonaqlağa körünürge uyalıb, qatınına: - Bar, qatın, ol adamlanı, «Hoca mında coqdu», - de da, ızlarına qaytar! - degendi. Qatını da, terezeden beri qarab: - Siz ne saqlaysız, Hoca mında coqdu! - degendi. - Da, tuwra busağatda, bizni allıbızda beri kirdi da! - deb qonaqla dawlaşırğa qalğanlarında: - Endi nege dawlaşıb turasız, üynü art canında eşigi bolub, alaytın çığıb ketgen ese ua!-deb qıçırğandı Hoca. - Küydürgenme! - Alay degen nedi, telimise sen? - deb caşla çarlarğa qalğandıla. - Alay degen - alaydı, bir sorayım sizge: «tambla ahırat bolluq» ese, soñra siz a kiyimleni ne etesiz da?
Cartısın kesime qoy, cün çaçarıqma
Hoca, baş-saqal cülüwçüge kirib, başın cülütüb cartısına ceterge, cülüwçü kesib Hocanı başın halek etgendi. Cülüwçü har kesgen cerine mamuq cabışdırıb barıb, ariw Hocanı başını bir cartısı quru mamuq cabışhan bolub qalğandı. Munu körgeni bla Hoca cülüwçüge aythandı: -- Endi, saw bol, başımı cartısın alaylay qoy! - Nek? - Da, cartısına sen mamuq çaçdıñ, endi bir cartısına da men kesim cün çaçarıqma.
Bir sorsañ edi ua
Hoca bir elge qonaqğa barğandı. Qonaqbayı bir qızğanç adam bolğanı sebebli, aşatmay, saw kün bla keçeni Hoca açlay turğandı. Ekinçi kün künorta zamanda el içine çığıb, bir cıyılıb turğan adamlanı qatına barğandı. Qarasa, bir molla awaz bere tura. Hoca da qulaq salıb tıñılağandı. Moll a, awaz bere kelib: - İssa payğambar kökge çığıb ke-gendi, - degendi. Bu söznü ızı bla Hocanı qonaqbayı turub: - Afendi, soñra İssa payğambar kökde ne aşab caşaydı da? - deb sorğandı. Bu söznü eşitgen bla Hoca da, turub, alğa çığıb: - İssanı kökde ne aşağanını qayğısın qoüb, Hoca saw sutkanı cerde ne aşab-içib caşağanın bir sorsañ edi ua? - degendi.
Liviu
Stanila - Romania
Ayıb sizde tüldü, handadı N
asra Hocanı eşegi keçe bla künñe tas bolub qalğandı da, şahar qoymay, Hoca eşegin izleb aylana barğandı. Bu halda aylana barıb, bir başha şahardan kelgen bir adamğa tübegendi. Ol adam Hocanı ne aylanñanından, ne cürügeninden hapar sorğandı, Hoca da eşegin tas etib izley aylanñanın aythandı. Soñra ol adam, çam eteri kelib: - Da, Hoca mubarek! Sen bılaylada boş aylanasa, seni eşegiñ bir ullu şaharda qadı bolub turadı, sen, anı izley eseñ, arı bar, - degendi. - Sora aña ol daracanı tabarğa kim boluşhandı eken? - Ol cerde bir han bardı da, ol kesi tıyınşlı körüb, eşegiñi qadığa salğandı. - Ay nalat a, bile edim, anı qadı bolluğun men sezgen edim, men quran oqusam, ol da eki qulağın maña salpı iyib tıñılawçan edi, soñra başın silke ketiwçen edi. Men anı qadı bolluğun andan da bilgen edim. Bu sözleni aytıb, Hoca ol adam üretgen colnu tartıb haman, zşegi qadı bolğan cerge ketgendi. Köb col da cürüb, bek da qıynalğandan soñra, şaharğa cetib, neden da alğa qayğı etib şaharnı qadısın izlegendi. Qadını turğan cerine bir kesek zınthı da, bir nohta da alıb barğandı. Qadını körgenley, eşekni çaqırıwçusuça, zınthını körgüzüb, ışara, çaqırıb başlağandı. Qadı cunçuğandan, ne aytırın bilmey, qarab turğandı. Bu halında Hoca barıb qadını başına eşegini nohtasın sala tebregendi. Alayda adamla Hocağa bu işni etdirmey tıyğandıla. Hoca, açıwlanıb: - Meni eşegime dawuğuzmu bardı, soruw-oruw bolmağanlay, qolumdan eşegimi tartıb alıb qadılıqğa salırğa qaydan erkinlik tabhansız! - deb ullu guruşha eterge qalğanında, adamla: -- Biz seni eşegiñi da bilmeybiz, tanığan da etmeybiz, biz kişini eşegin qadığa da salmağanbız, bizge boş guruşha etme, - degendile. Hoca, tüşünñença, başın allına iyib, bir kesek turğandan soñra: - Kerti aytasız, sizni anda tersligigiz coqdu, har terslikni başı sizni hanığızdı, - degendi.
Coq esele, artdağına
Hoca, aç bolub kelib, qatınına aythandı: - Ol igi şaptalladan bar ese, bir qabdırsañ a! - Boşalğandıla! - Boşalğanları igi boldu, tişleribizden boşay edik, kesleri da aman şaptalla edile. - A kişi, men seni qaysı sözüñe iynanırğa bilmeyme. - Şaptalla bar esele - alğınñığa, coq esele - artdağığa!..