Огъай, чурукъ сатыучуладан
Ходжаны, дагъыда бир талай къартны биреу къонакъгъа чакъыргъанды. Къонакъланы чурукъларын-чарыкъларын
алыб асырагъан адам болмагъанын кёрюб, Ходжа, тас болурла деб къоркъуб, чурукъларын тешиб, ариу къагъытха чулгъаб, къолтугъуна ургъанды. Тепсиге олтуруб ашай тургъан заманларында, адамланы бири, Ходжаны къолтугъунда къагъыт чырмалгъанны кёрюб, соргъанды:
— Ходжа! Къолтугъунгдагъы не эсе да бир сыйлы китаб болур!
— Бек сыйлы китабды.
— Нени хакъындан сёлешеди?
— Джарлылыкъны...
— Китаб сатыучуладанмы алгъанса?
— Огъай, чурукъ сатыучуладан.
Бизден артха келгенле ашарла
Биреу, озуб бара, Ходжа кесини бачхасында гитче-гитче терекчикле орната тургъанын кёрюб, Ходжагъа соргъанды:
— Ходжа, была энди сени ненге джарарыкъдыла? Бу гитчечикле ёсюб джетиб, аладан биз кёгет ашагъынчы да бир джашай баргъа эдик, уой-уой-уой, заман а! Джашаудан къанарыкъ эдик!..
— Нени гырылдаб олтураса сен, аллах ючюн! Бизден алгъа кетгенле орнатханны биз ашайбыз да, биз орнатханланы да бизден сонгра келликле ашарла! — деб джууаб бергенди.
Джастыкъла бардыла
Бир хан, Ходжагъа бек ачыуланнгандан, юйюнде олтуруб чыдаялмагъан халгъа джетгенди.
Эм ахыры: «Ходжаны чакъырыб келигиз, мен аны бетине бир тюкюрейим», — деб, адамла ийгенди.
Адамла барыб Ходжаны алыб келгендиле да ханны кеси туруучу юйюне кийиргендиле.
— Алай тохта! — деб, хан Ходжаны эшикден кирген джерде тохтатханды.
Ходжаны аллы сюремде уллу орундукъну юсюне джастыкъла ёрге деричи къаланыб, аны ары джанында да хан олтура.
Хан, Ходжаны бетине эрши тукъум къараб:
— Сен мени хакъымдан джетген джерингде атайпысла салыб нек сёлешесе, сени мен ненча сёзюнгю эшитгенме, бир башханг болмагъан эшексе. Эшек бла сени арангда не барды? — деб урушханды.
Ходжа олсагъат, экисини орталарында орундукъда джастыкъланы бармагъы бла кёргюзюб, не кесек да кефин тюрлендирмей:
— Эшек бла мени арамда уа ма джастыкъла бардыла, — дегенди.
Кесимден да къуджургъа санадым
Бир джолда Ходжагъа соргъандыла:
— Ходжа, сен туугъанлы кесингден къуджур адам кёргенмисе?
Ходжа:
— Мындан алда юйюмю эшигин-терезесин салдыра эдим да, бир юй устаны чакъырдым. Бу адам эшикни кенглигин, узунлугъун ёлчелерге не аршын, неда бир башха зат алмай келген эди. Къулачын кериб, эшикни кенглигин ёлчеледи, къулачын алай кергенлей, ёлчесини бузулмай барырына бютеу акъылын ийиб, эки кёзюн къолларына къатдыргъанлай, тюкен таба кетди. Бу халда бара тургъанлай, аллында къуюну кёрмей, джыгъылыб къуюгъа тюшдю, къуюну ичинде да къолларын кергенлей тура эди. Халкъ чабыб чыгъарыргъа кюрешгенлеринде:
— Джамагъат, къолумдан тутмагъыз, ёлчесин бузарсыз, сакъалымдан тутуб чыгъарыгъыз! — деб къычыра эди. Мен бу адамны кесимден да къуджургъа санадым.
Мен къагъыт ашаргъа ачыкъ тюлме
Ходжа джашагъан джерде Бахир деб бир хан болгъанды. Бу хан кюн сайын бир зат бла халкъны къыйнаб тургъанды. Бир джолда бир къауум адамгъа бу хан:
— Эки кюнню ичинде хар ким кесини джашауун джазыб манга келтирсин! — деб буйрукъ бергенди.
Бу буйрукъну толтуруб, бир къауум джарлы джашауларын къагъытлагъа джазыб келтиргендиле.
Хан къараб, атасындан-анасындан джарлылыкъ бла келгенлени берген къагъытларын хар кимни кесине зор бла чайнатыб джутдуруб тебрегенди.
Ходжа, бу хапарны эшитгенлей, кесини джашауун хычынлагъа джазыб баргъанды. Хан, мынга къараб:
— Сен джашауунгу неге ушаш затха джазгъанса! Мени ханлыгъымы хурметин этмей, бу не ишингди?! — деб ачыуланнганды.
Ходжа:
— Да тюздю, сен уллу адамса, алай болса да, мени джашаууму окъугъанлайынга, манга ашатырыкъса, сонгра мен къагъыт ашаргъа, къалгъанлача, алай ачыкъ адам тюлме, ашасам да, хычынланы ашайым деб, джашаууму хычынлагъа джазыб келгенме, — деб джууаб бергенди.
Къайры джаханимге сюйсе да, кетсин
Ходжаны бир хан сюймегенди. Ходжа да, аны чырт кёрюб болмай, хаман атайпысны къуюб айланнганды. Муну эшитиб, хан, Ходжаны ол шахардан къоратыгъыз деб, буйрукъ бергенди. Буйрукъну Ходжагьа билдиргенлеринде, Ходжа:
— Ол кетсин, мен кеталлыкъ тюлме!— дегенди.
Мыртазакъла:
— Хан къайры кетерикди! — деб хыршыланнгандыла.
— Къайры джаханимге кетерик эсе да, кетсин, ол баргъан джеринде къулу-къарауашы бла бир уллу эл боллукъду, мен а, къарт къатынымы кёлтюрюб, къайры тауну башына чыгъарыкъма?!.
suratha bas!!
1.Panayotis Giokas - Greece
2.M.Aslan - Turkey
Oğay, çuruq satıwçuladan
Hocanı, dağıda bir talay qartnı birew qonaqğa çaqırğandı. Qonaqlanı çuruqların-çarıqların alıb asırağan adam bolmağanın körüb, Hoca, tas bolurla deb qorqub, çuruqların teşib, ariw qağıtha çulğab, qoltuğuna urğandı. Tepsige olturub aşay turğan zamanlarında, adamlanı biri, Hocanı qoltuğunda qağıt çırmalğannı körüb, sorğandı: - Hoca! Qoltuğuñdağı ne ese da bir sıylı kitab bolur! - Bek sıylı kitabdı. - Neni haqından söleşedi? - Carlılıqnı... - Kitab satıwçuladanmı alğansa? - Oğay, çuruq satıwçuladan.
Bizden artha kelgenle aşarla
Birew, ozub bara, Hoca kesini baçhasında gitçe-gitçe terekçikle ornata turğanın körüb, Hocağa sorğandı: - Hoca, bıla endi seni neñe cararıqdıla? Bu gitçeçikle ösüb cetib, aladan biz köget aşağınçı da bir caşay barğa edik, uoy-uoy-uoy, zaman a! Caşawdan qanarıq edik!.. - Neni gırıldab olturasa sen, allah üçün! Bizden alğa ketgenle ornathannı biz aşaybız da, biz ornathanlanı da bizden soñra kellikle aşarla! - deb cuwab bergendi.
Castıqla bardıla
Bir han, Hocağa bek açıwlanñandan, üyünde olturub çıdayalmağan halğa cetgendi. Em ahırı: «Hocanı çaqırıb keligiz, men anı betine bir tüküreyim», - deb, adamla iygendi. Adamla barıb Hocanı alıb kelgendile da hannı kesi turuwçu üyüne kiyirgendile. - Alay tohta! - deb, han Hocanı eşikden kirgen cerde tohtathandı. Hocanı allı süremde ullu orunduqnu üsüne castıqla örge deriçi qalanıb, anı arı canında da han oltura. Han, Hocanı betine erşi tuqum qarab: - Sen meni haqımdan cetgen ceriñde ataypısla salıb nek söleşese, seni men nença sözüñü eşitgenme, bir başhañ bolmağan eşekse. Eşek bla seni arañda ne bardı? - deb uruşhandı. Hoca olsağat, ekisini ortalarında orunduqda castıqlanı barmağı bla körgüzüb, ne kesek da kefin türlendirmey: - Eşek bla meni aramda ua ma castıqla bardıla, - degendi.
Kesimden da qucurğa sanadım
Bir colda Hocağa sorğandıla: - Hoca, sen tuwğanlı kesiñden qucur adam körgenmise? Hoca: - Mından alda üyümü eşigin-terezesin saldıra edim da, bir üy ustanı çaqırdım. Bu adam eşikni keñligin, uzunluğun ölçelerge ne arşın, neda bir başha zat almay kelgen edi. Qulaçın kerib, eşikni keñligin ölçeledi, qulaçın alay kergenley, ölçesini buzulmay barırına bütew aqılın iyib, eki közün qollarına qatdırğanlay, tüken taba ketdi. Bu halda bara turğanlay, allında quünu körmey, cığılıb quüğa tüşdü, quünu içinde da qolların kergenley tura edi. Halq çabıb çığarırğa küreşgenlerinde: - Camağat, qolumdan tutmağız, ölçesin buzarsız, saqalımdan tutub çığarığız! - deb qıçıra edi. Men bu adamnı kesimden da qucurğa sanadım.
Men qağıt aşarğa açıq tülme
Hoca caşağan cerde Bahir deb bir han bolğandı. Bu han kün sayın bir zat bla halqnı qıynab turğandı. Bir colda bir qawum adamğa bu han: - Eki künnü içinde har kim kesini caşawun cazıb maña keltirsin! - deb buyruq bergendi. Bu buyruqnu tolturub, bir qawum carlı caşawların qağıtlağa cazıb keltirgendile. Han qarab, atasından-anasından carlılıq bla kelgenleni bergen qağıtların har kimni kesine zor bla çaynatıb cutdurub tebregendi. Hoca, bu haparnı eşitgenley, kesini caşawun hıçınlağa cazıb barğandı. Han, mıña qarab: - Sen caşawuñu nege uşaş zatha cazğansa! Meni hanlığımı hurmetin etmey, bu ne işiñdi?! - deb açıwlanñandı. Hoca: - Da tüzdü, sen ullu adamsa, alay bolsa da, meni caşawumu oquğanlayıña, maña aşatırıqsa, soñra men qağıt aşarğa, qalğanlaça, alay açıq adam tülme, aşasam da, hıçınlanı aşayım deb, caşawumu hıçınlağa cazıb kelgenme, - deb cuwab bergendi.
Qayrı cahanimge süyse da, ketsin
Hocanı bir han süymegendi. Hoca da, anı çırt körüb bolmay, haman ataypısnı quüb aylanñandı. Munu eşitib, han, Hocanı ol şahardan qoratığız deb, buyruq bergendi. Buyruqnu Hocağa bildirgenlerinde, Hoca: - Ol ketsin, men ketallıq tülme!- degendi. Mırtazaqla: - Han qayrı keterikdi! - deb hırşılanñandıla. - Qayrı cahanimge keterik ese da, ketsin, ol barğan cerinde qulu-qarawaşı bla bir ullu el bolluqdu, men a, qart qatınımı költürüb, qayrı tawnu başına çığarıqma?!.